Żyjemy szybko, dynamicznie, lawirując każdego dnia między praca a domem, umiejętnie łącząc obowiązki żony, matki, pracownika, przyjaciółki, siostry, córki… i z pewnością żadna z nas nie zliczy, jakie jeszcze. Niełatwo być w dzisiejszych czasach kobietą, od której tak wiele się wymaga.
Nie oszukujmy się jednak, my również wymagamy niemało od samych siebie. Zawsze nienaganny wizerunek, nienaganne zachowanie… ale czy aby na pewno zawsze mamy wpływ na to, jak się zachowujemy?
Okazuje się, że duży wpływ na nasze postępowanie ma obecność innych. To nic innego jak teorie psychologii społecznej, które warto zgłębić, by jeszcze lepiej poznać siebie i zrozumieć swoje zachowania.
Psychologia społeczna i jej teorie
Psychologia społeczna jest młodą ale dynamicznie rozwijającą się gałęzią psychologii. Jej przedmiotem są zachowania człowieka w różnych sytuacjach społecznych, czyli codziennych. Jej zainteresowania badawcze mieszczą się wokół człowieka oraz tego, jak obecność innych wpływa na jego poglądy oraz sposób, w jaki postępuje. Ponadto, psychologia społeczna bada też grupy, czyli zbiorowości od 2 i więcej osób. Zajmuje się procesami, jakie zachodzą w grupie oraz podejmuje problematykę przywództwa. Jej kolejny obszar zainteresowań to postawy, czyli sposoby, w jakie reagujemy w określonych sytuacjach. Jej teorie wykorzystywane są również w życiu codziennym, między innymi w reklamie.
Psychologia społeczna w kobiecym wydaniu
Psychologia społeczna interesuje się naszym życiem, sprawami, z jakimi każda kobieta spotyka się na co dzień. Warto przeanalizować teorie psychologii społecznej, odnosząc je do naszych, kobiecych spraw. Być może wiele zawiłości stanie się jasnych i dowiemy się, dlaczego zachowujemy się w taki, a nie inny sposób.
Ja i inni, czyli o wpływie społecznym
Żyjemy w społeczeństwie, w dużej i niezwykle różnorodnej zbiorowości. Nie możemy od tego uciec, gdyż człowiek, jako istota społeczna, łaknie kontaktu z drugim człowiekiem. Każda z nas ma wokół siebie ludzi, czy to w domu czy w pracy. Nie da się ukryć, że osoby, które nas otaczają wywołują w nas pewne emocje. Jedne z nich kochamy, inne lubimy, a jeszcze inne wyraźnie nas irytują. To doskonale wie każda z nas ale czy zdajemy sobie sprawę z tego, że obecność innych wywiera na nas wpływ i ma znaczenie dla naszego zachowania? W psychologii nazywa się to zjawisko wpływem społecznym. Wyróżniamy wpływ celowy jak i niecelowy. Wpływ celowy to między innymi procesy takie jak manipulacja i perswazja, kiedy ktoś celowo próbuje zmienić nasze poglądy czy zachowanie, co obserwujemy np. w reklamach. Z kolei wpływ niecelowy to taki, który wpływa na nas niezależnie od naszej woli, np. inaczej zachowujemy się na przyjęciu, jak jesteśmy sami, inaczej, kiedy przybyliśmy z osobą towarzyszącą oraz inaczej, jeśli jesteśmy tam z koleżanką. Dostosowujemy swoje zachowanie do sytuacji, do osób, które nas otaczają.
Istnieje wiele przejawów wpływu społecznego, które każda z nas obserwuje w życiu codziennym. Jednym z nich jest posłuszeństwo wobec tych, których uważamy za autorytet. Zapewne każda kobieta ma jakieś autorytety w swoim życiu, komuś podlega, jest komuś posłuszna, np. przełożonemu w pracy. Podporządkowujemy się poleceniom autorytetu i wykonujemy je, najlepiej jak potrafimy. Kolejny przejaw wpływu społecznego to naśladowanie działań, zwane również ich kopiowaniem. Polega ono na naśladowaniu zachowania innej osoby lub postaci, np. z filmu. Przykłady można dowolnie mnożyć: dziecko, które naśladuje agresywne zachowania bohatera bajki, nastolatek, który kłoci się z kolegami, obserwując kłótnie rodziców z domu, człowiek, który zaczyna pić kawę, bo wszyscy w jego miejscu pracy ją piją, itp. Jak widać, naśladowanie działań może być wyjątkowo niewinne ale i bardzo groźne, np. w postaci naśladowania zachowań niepożądanych, w tym agresywnych. Następnym przejawem wpływu społecznego jest zjawisko konformizmu. Polega ono na upodabnianiu swojego zdania i zachowania do poglądów i działań innych, którzy należą do danej grupy społecznej, do jakiej i my zaczynamy należeć. Takie zjawisko również każda kobieta obserwuje w swoim życiu, np. po poznaniu rodziny męża czy rozpoczęciu nowej pracy. Jak widać, wiele zmian w naszym zachowaniu, jak również sam sposób tego, jak reagujemy, można wyjaśnić w oparciu o ciekawe teorie psychologiczne.
Wiele ról w jednej osobie
Współczesna kobieta należy do wieku grup społecznych: rodziny, miejsca pracy, grupy znajomych, pasjonatów jakiejś dziedziny życia… w każdej z nich pełni pewną rolę: w domu jest żoną, matką, córką, w pracy pracownikiem a określonym stanowisku, wśród znajomych dobrą koleżanką. Warto przyjrzeć się bliżej tym rolom ale nieco inaczej, nie ze względu na ich nazwę ale… naszą funkcję w danej grupie. W każdej z nich bowiem po pewnym czasie zaczynają zachodzić tak zwane procesy grupowe, czyli dynamiczne zmiany, związane z działaniem grupy osób. Wyłaniane są więc role grupowe, takie jak:
- lider grupy - osoba, która przewodniczy pracom, np. ojciec w tradycyjnej rodzinie;
- błazen grupowy - osoba, która rozładowuje napięcie poprzez stosowanie technik opartych na humorze, np. kolega w grupie rówieśniczej, który wszystko obraca w żart;
- outsider - jednostka, która jest na uboczu, po pewnymi czasie jest przez grupę odrzucana, np. nowa koleżanka w grupie, która nie chce się zintegrować, nie chce podjąć prac na rzecz dra grupy;
- kozioł ofiarny - osoba, na której grupa rozładowuje napięcie, np. najniższy kolega w klasie, z którego wyśmiewają się inne dzieci i obwiniają go za niepowodzenia;
- filozof grupowy - jednostka, która jest wrażliwa na nastroje grupowe, nadaje im sens, poddaje się im, np. matka, która przeżywa wszystko to, co dzieje się w rodzinie, nadmiernie przejmuje się wydarzeniami z życia męża oraz dzieci.
Ról grupowych jest oczywiście o wiele więcej, w zależności od wielkość grupy, czasu jej trwania oraz celu, do jakiego dąży. Każda z nas może zastanowić się nad tym, jaką rolę pewni w domu, pracy czy grupie znajomych. W domu jestem filozofem, w pracy liderem ale w grupie rówieśniczej czuję się trochę jak outsider? Może warto pomyśleć o tym, jak przejąć część władzy w domu i co zrobić, aby nie czuć się wyizolowaną w grupie przyjaciół?
Kilka słów o atrakcyjności
Zapewne wiele z nas niejednokrotnie zastanawiało się, dlaczego podobają nam się akurat ci mężczyźni, dlaczego my podobamy się akurat tym mężczyznom, dlaczego takie, a nie inne osoby wybieramy na swoich przyjaciół. Zgodnie z psychologiczną teorią atrakcyjności, za nasze wybory odpowiedzialne są trzy czynniki.
- Pierwszy z nich to częstość kontaktów. Polega on na tym, że im częściej kogoś widzimy, tym bardziej jest prawdopodobne, że się z nią zaprzyjaźnimy lub wejdziemy w związek. Zjawisko to nazywane jest efektem ekspozycji.
- Kolejny to zasada atrakcyjności fizycznej. Polega ona na tym, że jeśli ktoś podoba się nam fizycznie, bardziej prawdopodobne jest, że się z nim zaprzyjaźnimy lub zwiążemy. Jest tak dlatego, że osobom ładnym czy przystojnym przypisujemy pozytywne cechy charakteru, np. życzliwość, dobroć i właśnie w ten sposób ich traktujemy. Zjawisko to nazywane jest w psychologii efektem aureoli.
- Ostatnim czynnikiem jest podobieństwo do nas samych. Mamy bowiem tendencję do odczuwania większej sympatii do tych, którzy są do nas podobni, czy to fizycznie czy też z charakteru.
Psychologia społeczna w świecie reklamy
Wiele teorii psychologii społecznej, w tym kilka wymienionych już w powyższym artykule, znajduje zastosowanie - jak już wspomniano - w reklamie. Reklama czerpie z koncepcji psychologii społecznej, w tym ze zjawiska perswazji, manipulacji, efektu ekspozycji czy efektu aureoli. Same po sobie wiemy, że często pokazywana reklama (efekt częstości), w której występują atrakcyjne fizycznie osoby, które spostrzegamy jako życzliwe (efekt aureoli) skłania nas do kupienia reklamowanych produktów. Co jeszcze działa na kobiety w reklamach? Panie są wrażliwe, więc z reguły reklamodawcy artykułów dla pań operują kolorami (jasne, pastelowe, przyjemne dla oka barwy), muzyką (spokojna, relaksacyjna, miła dla ucha) oraz obrazami (np. małe dzieci, zwierzęta, piękne krajobrazy).
Kobieta - tak niezwykła, tak skomplikowana
Przedstawione w niniejszym artykule teorie psychologiczne nie odnoszą się oczywiście tylko do kobiet, koncepcje te pozwalają na uogólnienie ich na całą populację. Tutaj jednak przedstawione zostały z naszego, kobiecego punktu widzenia. Dzięki przełożeniu pozornie skomplikowanych teorii psychologicznych na praktykę, wiele sytuacji można w ciekawy sposób wyjaśnić. Zapewne wielu mężczyzn nadal utrzymuje, że kobieta jest najbardziej złożoną istotą na świecie. Dziś śmiało możemy przyznać im rację i dodać, że owszem, złożoną ale także wspaniałą i niezwykłą!