Cyklotymia - przyczyny, objawy, diagnoza, leczenie

Najbardziej znanym zaburzeniem nastroju jest depresja. Oznacza ona ogólne pogorszenie nastroju, chory czuje się gorszy, bezradny, jest bierny i niechętny do jakiejkolwiek aktywności. W niektórych zaburzeniach stany depresyjne przeplatają się z epizodami podwyższonego nastroju. Przykładem takiego zaburzenia jest choroba afektywna dwubiegunowa. Jej łagodniejszą odmianą jest cyklotymia: zaburzenie, polegające na następujących po sobie epizodach depresyjnych oraz podwyższonego nastroju.

Czym jest cyklotymia?

Cyklotymia uznawana jest za łagodniejszą odmianę choroby afektywnej dwubiegunowej. Nie mniej jednak jest traktowana jako zaburzenie nastroju oraz powinna być leczona. Epizody, występujące w cyklotymii utrudniając normalne funkcjonowanie, przyczyniają się do pogorszenia jakości życia rodzinnego, jak i funkcjonowania w pracy zawodowej. Cyklotymię rozpoznaję się zwykle w wieku nastoletnim, szacuje się, że na to zaburzenie cierpi około 4% społeczeństwa.

Przyczyny cyklotymii

Wśród przyczyń cyklotymii wymienia się czynniki biologiczne, w tym wady w budowie układu nerwowego oraz zaburzenia w przekaźnictwie hormonalnym. Możliwe jest również dziedziczenie tej choroby, czyli rodzinne występowanie schorzenia. Psychologowie sugerują, że cyklotymia może być spowodowana również przeżyciem traumatycznego wydarzenia, które mogło nas doprowadzić do zaburzenia równowagi emocjonalnej.

Jak objawia się cyklotymia?

Głównym objawem cyklotymii jest występowanie epizodów łagodnej depresji (stanów obniżonego nastroju) oraz łagodnej manii (stanów podwyższonego nastroju). Pomiędzy nimi chory zachowuje się normalnie, jego nastrój jest prawidłowy. Epizody akie mogą trwać latami lub tylko przez pewien czas, wszystko uzależnione jest od konkretnej osoby. Te wahania nastroju uznawane są za kryterium diagnostyczne cyklotymii, czyli warunek, jaki musi zostać spełniony, aby rozpoznano to zaburzenie.

Jak chory zachowuje się w czasie epizodu depresyjnego lub maniakalnego?

• Epizod depresyjny to czas obniżonego nastroju, chory jest przygnębiony, spada jego aktywność życiowa, bywa zmęczony, przewrażliwiony, apatyczny, bierny, rozkojarzony, płaczliwy. W tym czasie może mieć poczucie winy, czuje się gorszy, bezwartościowy.
• Z kolei w czasie epizodu maniakalnego, czyli czasu podwyższonego nastroju, chory jest wesoły, aktywny, uśmiechnięty, radosny, energiczny w działaniu. Pojawia się natłok myśli i pomysłów, osoba chora chętnie działa, miewa jednak słomiany zapał. Jest pobudzona, gadatliwa, pojawiają się stany euforii. Zmniejsza się jego potrzeba snu oraz możliwe są trudności z koncentracją uwagi.

Czy mam cyklotymię? Test

Nie masz pewności, czy powyższe objawy nie opisują przypadkiem… Ciebie? Poniżej krótki test, który pozwoli Ci ocenić, czy cyklotymia może dotyczyć Twojej osoby.

1. Miewam wahania nastroju, od czasu smutku po euforię i nie umiem tego wyjaśnić.
2. Mój nastrój zmienia się szybko i dynamicznie.
3. Miewam takie okresy, że nie mam na nic siły, nic mi się nie chce.
4. Miewam okresy wzmożonej aktywności, bardzo dobrego nastroju: wszystko mnie wtedy cieszy bez wyraźnego powodu.
5. Mam warzenie, że nie panuję do końca nad swoimi emocjami, swoim nastrojem.
6. Bliscy twierdzą, że mój nastrój jest nieprzewidywalny.

Jeśli na przynajmniej połowę pytań udzieliłaś/eś odpowiedzi twierdzącej, możliwe, że Twoje wahania nastroju przypominają objawy cyklotymii. Jeśli niepokoi Cię to, skonsultuj się ze specjalistą.

Diagnoza cyklotymii

Aby móc zdiagnozować cyklotymię muszą wystąpić - wspomniane już wcześniej - epizody zmian nastroju i to przez co najmniej dwa lata (u dzieci i młodzieży: rok). Diagnozę stawia specjalista: psycholog czy psychiatra na podstawie wywiadu z pacjentem oraz jego obserwacji. Może również skorzystać z pomocy lekarza neurologa, który zleci dodatkowe badania. Czyni się tak dla wykonania tak zwanej diagnozy różnicowej, czyli wykluczenia innych chorób, w tym choroby afektywnej dwubiegunowej, schizofrenii, depresji czy zaburzeń osobowości, w tym zaburzenia borderline.

Skutki cyklotymii: jak wygląda życie z chorym na cyklotymię?

Życie z cyklotymikiem nie jest łatwe. Jeśli epizody to rozłożone w czasie i nie trwają długo, do choroby, jak i życia z chorym można się przyzwyczaić. na początku jednak irytująca może wydawać się nieprzewidywalność nastroju bliskiej osoby. W czasie epizodu depresyjnego osoba chora może wyłączać się z życia rodzinnego, dużo spać, nie mieć ochoty na wykonywanie codziennych obowiązków, wspólne wyjazdy. Domowników irytować może jego izolacja oraz bierność. W pracy jest dokładnie tak samo: osoba chora w czasie epizodu depresyjnego pracuje gorzej lub udaje się na zwolnienie lekarskie. Jej wydajność spada, pogarszają się wyniki. Z kolei epizody manii, czyli podwyższonego nastroju, również mogą utrudniać normalne funkcjonowanie. Domowników męczyć może z kolei ciągła aktywność osoby chorej, jej wesołkowatość, gadatliwość, wzmożona chęć do działania ale i słomiany zapał. W pracy - mogłoby się wydawać - mania jest stanem twórczym ale nie do końca. W stanie manii osoba chora działa chaotycznie, jest rozkojarzona, nie potrafi działać według planu oraz może mieć trudności ze współpracą w grupie.

Leczenie cyklotymii

Jeśli objawy cyklotymii nie są bardzo dotkliwe i nie utrudniają codziennego funkcjonowania, nie jest konieczne korzystanie z leczenia. Zwykle jednak, przeplatające się epizody depresji oraz podwyższonego nastroju są uciążliwe zarówno dla samego chorego, jak również jego otoczenia. Leczenie opiera się o psychoterapię, czyli spotkania z psychologiem. W trakcie ich trwania (zwykle w trakcie epizodu) mają miejsce rozmowy z osobą chorą, wspomagająco proponuje się terapię grupową. Ważna jest tez farmakoterapia, zwłaszcza w przypadku epizodów depresyjnych. Aby nie zaostrzyć objawów, stosuje się łagodne leki antydepresyjne. W epizodach maniakalnych można wprowadzić leki wyciszające oraz ułatwiające zasypianie.

Pamiętaj, cyklotymia nie jest chorobą nieuleczalną, nie oznacza również depresji czy choroby afektywnej dwubiegunowej. Jest o wiele łagodniejszym zaburzeniem nastroju, który można leczyć. Z racji tego, że ma tendencję do nawrotów, warto pozostawać pod opieką specjalisty oraz wdrożyć odpowiednie leczenie w momencie wystąpienia objawów.