Możesz spotkać go wszędzie: w rodzinnym domu, w pracy i na randce. Możesz latami przebywać w jego towarzystwie i nawet się tego nie domyślać. Manipulator. Kim jest i co powinnaś o nim wiedzieć, aby ustrzec się przed szkodliwym wpływem jego działań?
Manipulacja - czym jest?
Zacznijmy od tego czym jest manipulacja. Najprościej rzecz ujmując z manipulacją mamy do czynienia wówczas, gdy jedna osoba próbuje sterować drugą osobą, aby w ten sposób osiągnąć własne cele i korzyści. Manipulator pragnie przez swoje zachowanie wpłynąć na upatrzoną ofiarę w taki sposób, aby poczuła się ona słaba i niepewna, bo taką właśnie osobą łatwo jest sterować. Oto 7 rad, jak radzić sobie z manipulatorem, bez względu na to, czy jest on twoim przyjacielem, znajomym, członkiem rodziny, partnerem czy też kolegą z pracy.
1. Zapoznaj się z twoimi podstawowymi prawami
Jeśli chcesz skutecznie obronić się przed manipulatorem, pierwsze, co powinnaś zrobić, to nauczyć się rozpoznawać, kiedy twoje prawa są łamane. Pamiętaj, że dopóki nie krzywdzisz innych, masz pełne prawo walczyć o siebie i swoje prawa. Manipulator swoim postępowaniem i toksycznymi wypowiedziami chce pozbawić Cię tych praw, przejąć nad tobą kontrolę i wykorzystać do osiągnięcia własnych celów. Nie pozwól mu na to.
Oto podstawowe prawa, których nikt nie ma prawa cię pozbawiać:
- Masz prawo, aby inni zwracali się do ciebie z szacunkiem.
- Masz prawo wyrażać swoje uczucia, poglądy i pragnienia.
- Masz prawo jasno określić swoje priorytety.
- Masz prawo odmawiać bez poczucia winy.
- Masz prawo otrzymać to, za co zapłaciłaś.
- Masz prawo mieć własne zdanie, nawet jeśli różni się ono od zdania innych.
- Masz prawo troszczyć się o siebie i bronić przez fizycznym, psychicznym i emocjonalnym zagrożeniem.
- Masz prawo dążyć do tego, aby twoje życie było szczęśliwe i zdrowe.
2. Ogranicz swój kontakt z manipulatorem
Jednym ze sposobów na rozpoznanie manipulatora jest obserwacja, czy zmienia on radykalnie swoje zachowanie w zależności od tego, w jakiej sytuacji i w jakim towarzystwie się aktualnie znajduje. Wszyscy nieco inaczej zachowujemy się w domu, a inaczej w pracy lub miejscu publicznym. Inaczej rozmawiamy z przyjacielem, a inaczej z przełożonym. Jest to normalne zjawisko. Różnica polega na tym, że manipulator zwykle popada ze skrajności w skrajność. W stosunku do jednej osoby będzie nad wyraz miły, a w stosunku do drugiej bardzo nieuprzejmy. W jednej chwili będzie całkowicie bezradny, by w kolejnej stać się wręcz napastliwy i agresywny. Jeśli spostrzeżesz taką osobę w swoim otoczeniu, zachowaj wobec niej dystans. Unikaj kontaktu z manipulatorem, dopóki nie stanie się to absolutnie konieczne.
3. Problem nie tkwi w Tobie
Manipulator będzie wytykał (nawet w bardzo uprzejmy sposób) twoje słabości i kompleksy, będzie nawet "generował" problemy z twoim udziałem, aby później wspaniałomyślnie je rozwiązywać, wszystko po to, abyś poczuła się niepewnie i aby osłabić twoje poczucie wartości, ponieważ w ten sposób łatwiej będzie mu tobą sterować i wykorzystać Cię do osiągnięcia swoich celów. Nie ułatwiaj mu tego zadania i zadaj sobie następujące pytania:
- Czy ta osoba odnosi się w stosunku do mnie z szacunkiem?
- Czy oczekiwania i wymagania tej osoby są racjonalne?
- Czy w relacji z tą osobą tyle samo daję, co otrzymuję?
- Czy dobrze się czuję w towarzystwie tej osoby?
Szczere odpowiedzi na te pytania pozwolą rozpoznać czy problem rzeczywiście leży w Tobie, czy może wpadłaś w sieć intryg, utkaną przez manipulatora. Pamiętaj, że manipulatorzy karmią się czyimiś kompleksami i brakiem wiary w siebie, dlatego nie ułatwiaj im zadania i nie ujawniaj nadmiernie swoich słabych stron i kompleksów.
4. Przekieruj uwagę ze swojej osoby na osobę manipulatora
Manipulatorzy bardzo lubią skupiać uwagę na innych, stawiając im jednocześnie trudne do spełnienia wymagania. Jeśli spotka to, również Ciebie, spróbuj odwrócić uwagę manipulatora od swojej osoby i przenieść ją na jego samego. Możesz to zrobić, na przykład zadając mu pytania:
- Czy uważasz, że to, co robisz jest w porządku?
- Czy mogę wyrazić swoje zdanie?
- Czy ty mnie o to prosisz, czy mi rozkazujesz?
- Jaką ja będę miała z tego korzyść?
- Czy to, czego ode mnie oczekujesz, tobie samemu wydaje się realne do spełnienia?
Zadając takie pytania, pokażesz manipulującej osobie sytuacje z bardziej obiektywnej strony. Jeśli manipulator ma choć trochę samoświadomości, zrezygnuje z nierealnych oczekiwań. Niestety istnieją manipulatorzy (np. o osobowości narcystycznej), którzy bez względu na zadane im pytania, będą nalegać, aby "było tak, jak oni chcą".
5. Niech czas działa na twoją korzyść
Manipulatorzy specjalizują się w wywieraniu presji. Będą naciskać, abyś od razu spełniła ich żądania i potrzeby. A jak wiadomo, pośpiech jest zgubnym doradcą. Dlatego zamiast od razu odpowiadać i spełniać życzenia manipulatora, postaraj się zdystansować. Powiedz, że musisz zastanowić się nad odpowiedzią i w spokoju podjąć decyzję. Nie podejmuj decyzji pod wpływem czyichś nalegań i daj sobie czas do namysłu, aby obiektywnie ocenić sytuację i czyjeś oczekiwania względem Twojej osoby.
6. Naucz się odmawiać w dyplomatyczny, ale konkretny sposób
Asertywność to podstawa. Warto się jej nauczyć. Spokojnie, ale wyraźnie powiedziane "NIE", pozwala nam chronić nasze granice i punkt widzenia, a jednocześnie nie wyrządza krzywdy innym.
7. Zmierz się z manipulatorem
Manipulatorzy często szukają swoich ofiar wśród ludzi, którzy boją się innych i nie mają odwagi walczyć o swoje prawa. Tak długo, jak będziesz pasywna i wyrozumiała, tak długo będziesz "na celowniku" manipulatorów. Manipulatorzy wyczuwają strach i działają przez zastraszanie swojej ofiary, w rzeczywistości będąc sami zakamuflowanymi tchórzami. Kiedy pokażesz charakter i twardo staniesz w obronie samej siebie, manipulator z dużym prawdopodobieństwem wycofa się i zmieni zachowanie wobec Ciebie.