Termin masochizmu znany jest nam w ujęciu seksualnym: jako sadomasochizm i masochizm seksualny, czyli preferencja seksualna, obejmująca osiąganie satysfakcji seksualnej w wyniku bycia upokarzanym lub nawet bitym przez drugą osobę. Obecnie termin masochizmu znany jest coraz bardziej w ujęciu psychologicznym, gdzie obejmuje zarówno objaw zaburzeń osobowości, jak również zaburzeń nastroju, który nietrudno pomylić nawet z depresją.
Rodzaje masochizmu w ujęciu psychologicznym
Jeśli sadomasochizm to zaburzenie seksualne, polegające na zadawaniu bólu i cierpienia innej osobie oraz odwrotnie - i czerpanie z tego przyjemności seksualnej, to czym może być masochizm w ujęciu psychologicznym? To nic innego jak czerpanie przyjemności z pozwalania na upokarzanie i obrażanie samego siebie przez innych. To definicja masochizmu psychicznego, uważanego za poważne zaburzenie osobowości, które wymaga leczenia. Poza tym, wyróżniamy również masochizm emocjonalny, czyli depresyjną wręcz tendencję do przeżywania negatywnych stanów emocjonalnych. Warto nieco bliżej przyjrzeć się masochizmowi w ujęciu psychologicznym.
Masochizm psychiczny jako zaburzenie osobowości
Masochizm psychiczny przez wielu psychologów uważany jest za zaburzenie osobowości. Polega bowiem na czerpaniu radości i zadowolenia, a na pewno z satysfakcji z psychicznego wręcz znęcania się samym sobą przez innych. Brzmi nieprawdopodobnie? A jednak to prawda. Masochista psychiczny jest szczęśliwy, gdy:
- ktoś się nad nim znęca,
- upokarza go,
- obraża,
- poniża.
Jeśli druga osoba akurat nie chce tego robić, masochista specjalnie ją prowokuje, tworzy takie sytuacje, że druga strona obraża go i krytykuje. Może nawet szukać osób o takim typie charakteru: osób dominujących, choleryków - ludzi, którzy łatwo się denerwują: z takimi właśnie chce przebywać, a nawet tworzyć związek, dobrze czuje się bowiem jedynie wtedy, gdy ktoś nad nim góruje. Nierzadko poszukują na partnera życiowego właśnie osoby toksycznej, czasami nawet jeszcze poważnie zaburzonej, z której stworzą niezdrową, trudną relację, opartą na asymetrii: jedna strona jest wyraźnie silniejsza od drugiej.
Skąd biorą się masochiści psychiczni?
Wśród czynników ryzyka wymienia się czynniki genetyczne, aczkolwiek nie są to informacje do końca potwierdzone. Masochiści psychiczni zwykle są ulegli, bardzo wrażliwi ale i niepewni siebie o niskiej samoocenie. W dzieciństwie mogli być tłamszeni przez nadopiekuńczych rodziców lub tez opiekunów dominujących, którzy na nic im nie pozwalali i zawsze chcieli mieć ostatnie zdanie. Następnie masochista wchodzi w grupę znajomych, która również nad nim dominuje, szuka takiego partnera… Nie ma tu czasu na mówienie o sobie, własnych emocjach, przeżyciach, problemach. Masochista przyzwyczaja się do tego, że całe życie ktoś nim rządzi, krytykuje go, upokarza. Tworzy na tym swoją konstrukcję osobowości, która już od samego początku jest zaburzona. Masochista jednak nie rozumie, że coś jest nie tak, odtrąca pomoc ze strony osób trzecich, nie widzi potrzeby kontaktu ze specjalistą.
Nie da się jednak ukryć, że masochizm psychiczny jest poważnym zaburzeniem i wymaga specjalistycznej terapii, zwłaszcza indywidualnych spotkań z psychologiem czy psychiatrą. W ich trakcie należy pracować nad przywróceniem pewności siebie danej osobie, nad poprawą samooceny oraz wypracowaniem metod radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Masochistę należy również nauczyć cieszyć się z drobnych sukcesów, nagminnie bowiem umniejsza swoje zasługi, nie potrafi odpowiednio zareagować na sukces. Masochista emocjonalny w czasie terapii powinien przepracować również swoje kontakty z innymi ludźmi. Ma on bowiem poważne trudności w nawiązywaniu oraz utrzymywaniu prawidłowych relacji międzyludzkich, co skutkuje problemami w życiu prywatnym oraz zawodowym.
Masochizm emocjonalny jako wstęp do depresji
Kolejnym zaburzeniem, o jakim warto wspomnieć jest masochizm emocjonalny. W tym wypadku masochista czerpie radość z ciągłego… narzekania. To niejako malkontent, który stale marudzi, skarży się na coś, nie widzi w niczym pozytywów, zamiast różowych okularów zawsze ubiera te czarne, przez które nie widać absolutnie niczego pozytywnego. Przebywanie z takim człowiekiem nie jest łatwe… Masochista emocjonalny sam stale się czymś martwi, na coś narzeka, obawia się czegoś ale… obarcza innych swoimi problemami, martwi się także o nich, zamęcza wręcz swoimi czarnymi wizjami… skąd biorą się masochiści emocjonalni? To ludzie niepewni siebie, o melancholijnym typie temperamentu, posiadający niską samoocenę oraz tendencję do stanów depresyjnych. Masochizm emocjonalny nie jest chorobą, a jedynie wskazaniem do udania się do specjalisty. Długotrwałe doświadczanie negatywnych stanów emocjonalnych oraz pogrążanie się w nieprzyjemnych myślach może prowadzić nawet do depresji!
Masochizm emocjonalny a malkontenctwo
Dla wielu z nas po lekturze tych informacji może wydawać się, że każdy narzekający znajomy cierpi na masochizm emocjonalny. Spokojnie, być może jest jedynie malkontentem, człowiekiem o patologicznej skłonności do narzekania. Masochizm emocjonalny to nieco poważniejsza sprawa. Jak więc odróżnić ją od zwyczajnego malkontenctwa? W przypadku masochizmu mamy do czynienia z negatywnymi stanami emocjonalnymi, przypominającego depresję: masochista jest smutny, przygnębiony, snuje czarne wizje i aż strach się przy nim uśmiechnąć lub czymś pochwalić. Malkontent to maruda, który wszędzie widzi tylko negatywy, gdera ale zwykle po to, by zwrócić na siebie czyjąś uwagę.
Masochizm emocjonalny a depresja
Czym różni się masochizm emocjonalny od depresji? Na pierwszy rzut oka: niczym, jednak są to dwa, zupełnie różne zaburzenia. Nieleczony masochizm emocjonalny może, ale nie musi prowadzić do depresji. Depresja z kolei jest poważnym zaburzeniem nastroju o złożonych, często nie do końca jasnych przyczynach. Obejmuje ogólne obniżenie nastroju przy jednoczesnym występowaniu szeregu objawów towarzyszących, w tym problemów ze snem, apetytem czy nawet występowaniem myśli samobójczych.
Masochizm w ujęciu psychologicznym to zaburzenia złożone, mogące prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia i życia danej osoby. Nie da się im skutecznie przeciwdziałać, ponieważ mogą być uwarunkowane zarówno środowiskowo (np. środowiskiem wychowawczym), jak i genetycznie. Nie są to zaburzenia bezpośrednio zagrażające życiu, ale wymagają specjalistycznej konsultacji, w wielu wypadkach również leczenia, a przynajmniej terapii psychologicznej.