Osobowość schizotypowa

Osobowość schizotypowaDziwaczny, zamknięty w sobie, ekscentryczny, mający swój świat, odludek… - takie, ale i wiele innych określeń może słyszeć osoba, która cierpi na schizotypowe zaburzenie osobowości, zwane również zaburzeniami typu schizofrenii. Czy to znaczy, że ma schizofrenię? Niekoniecznie, aczkolwiek objawy są bardzo podobne. Skąd biorą się schizotypowe zaburzenia osobowości i jak odróżnić je od schizofrenii?

Schizotypowe zaburzenie osobowości - co to takiego?

Osobowość schizotypowa, zwana również schizotypią, opisana została bardzo niedawno, ponieważ dopiero 20 lat temu. Diagnozuje się ją u osób, które wykazują nietypowe, dziwaczne zachowania, żyją w swoim magicznym świecie, do którego nikogo nie dopuszczają. Maja tendencję do urojeń prześladowczych, wydaje im się, że każdy rozmawia na ich temat, mogą wykazywać lęk przed innymi ludźmi i inne, dziwne fobie. Dla wielu to zaburzenie tożsame ze schizofrenią lub jej początek. Nie musi jednak być to prawda. Zwykle osobowość schizotypowa to zupełnie odrębne zaburzenie, które także wymaga kompleksowej i pogłębionej diagnostyki oraz specjalistycznego leczenia.

Przyczyny osobowości schizotypowej

Skąd bierze się osobowość schizotypowa? Czy można się przed nią ustrzec? Szacuje się, że bardzo duże znaczenie mają czynniki genetyczne. U wielu osób ze zdiagnozowaną osobowością schizotypową - można w bliższej lub dalszej rodzinie znaleźć osobę chorą na schizofrenię. Osobowość schizotypowa może być również odpowiedzią na traumę emocjonalną, np.:

  • przemoc fizyczną i psychiczną,
  • molestowanie seksualne,
  • zaniedbanie emocjonalne, itp.

Może również, choć to rzadkie przypadki, stać się skutkiem ubocznym bania silnych leków czy chorób, np. guza mózgu.

Jak zachowuje się osoba z tym zaburzeniem?

Jak objawia się to zaburzenie? Jakie zachowania są typowe dla osoby z zaburzeniami osobowości typu schizofrenii? Taki człowiek przede wszystkim żyje w swoim świecie, może się na wydawać, ze to świat magiczny, bowiem niektóre wypowiedzi tych osób mogą o tym świadczyć. Człowiek taki wypowiada się kwieciście, dziwacznie, używa nietypowych słów, ma inna intonację głosu. Jego poglądy i przekonania również są dziwaczne, może doświadczać myśli paranoidalnych, np. wydaje mu się, że wszyscy w danym pomieszczeniu mówią o nim, choć tak nie jest. Osoba z tym zaburzeniem osobowości wyraża emocje w sposób niekontrowany, są one nieadekwatne do sytuacji lub też bardzo ubogie. Tacy ludzie to zwykle ekscentrycy, ubierają się dziwnie, poruszają się w specyficzny sposób. Pojawiają się również trudności w nawiązywaniu relacji społecznych, osoby te są bowiem podejrzliwe, nieufne, bardzo ostrożne, poza tym relacje z ludźmi są dla nich źródłem silnego lęku.

Historia Malwiny: "Gdy mój chłopak przedstawił mi swoją siostrę, od razu zauważyłam, że jest dziwna. Ubierała się w kolorowe rzeczy, dziwacznie spinała włosy, patrzyła tak, jakby mnie nie widziała i mówiła takie zaskakujące rzeczy… Stale wydawało się jej, że ktoś do niej mówi, pytała: "Słucham?", chociaż nikt się do niej nie odzywał. Gdy kiedyś stwierdziła, że czuje dotyk powietrza na swojej skórze i nosi talizman, który ma ją chronić przed złymi nocami stwierdziła, że jest jakąś czarownicą… Po pewnym czasie Piotrek wygadał się, że jego siostra leczy się psychiatrycznie. Okazało się, że jest chora na schizotypowe zaburzenia osobowości. Początkowo myślano, że to schizofrenia, bo na ta chorobę cierpiała babcia mojego ukochanego, jednak po dłuższej diagnozie lekarz to wykluczył. Przestałam obawiać się jego siostry, jednocześnie zastanawiając się, czy podobne zaburzenie może zostać zdiagnozowane u naszych dzieci?"

Typy osobowości schizotypowej

Osobowość schizotypowa dość rzadko występuje w czystej formie, zwykle są to odmiany zaburzeń osobowości z przewagą pewnego z nich. Najczęściej mamy do czynienia z tak zwana osobowością bojaźliwą, czyli "miksem" osobowości schizotypowej, biernej, lękowej oraz unikającej. Taka osoba jest bardzo zamknięta w sobie, zdystansowana, zwykle tworzy swój własny, idealny świat, wolny od lęku i w nim żyje, nie potrafiąc przystosować się do rzeczywistości. Drugi typ to tak zwana osobowość bezbarwna, będąca połączeniem osobowości unikającej oraz depresyjnej z cechami osobowości zależnej. Tacy ludzie zwykle nie okazują emocji, mogą doświadczać dziwnych wizji, np. rozszczepienie ciała i duszy, izolują się od rzeczywistości. Zwykle są to ludzie bez tożsamości, poznawczo funkcjonują na bardzo niskim poziomie, mają ogromne trudności w nawiązywaniu relacji międzyludzkich. Ich funkcjonowanie społeczne jest głęboko zaburzone.

Osobowość schizotypowa a schizofrenia

Choć objawy schizotypowego zaburzenia osobowości mogą wydawać się podobne do schizofrenii, nie są to te same zaburzenia, osobowość schizotypowa nie musi również oznaczać początku schizofrenii. Schizofrenia jest jednak zaburzeniem o wiele bardziej poważnym i złożonym, za każdym razem wymaga specjalistycznego leczenia i w wielu przypadkach również hospitalizacji, w celu ustabilizowania stanu psychicznego osoby chorej. Bywa również i tak, że schizotypia mylona jest z innymi zaburzeniami, w tym autyzmem czy zespołem Aspergera, zwłaszcza, jeśli objawy pojawiają się już w wieku dziecięcym. Warto jednak za każdym razem, w przypadku podejrzewania schizotypowych zaburzeń osobowości, przeprowadzić diagnozę różnicową ze schizofrenią i innymi zaburzeniami, aby wykluczyć to poważne zaburzenie psychiczne i dobrać odpowiednie metody leczenia i terapii

Czy to zaburzenia typu schizofrenii? - test

Wydaje Ci się, że bliska Ci osoba może cierpieć na opisywane zaburzenia? Odpowiedz na pytania i przekonaj się, czy możesz mieć rację.

  1. Bliska osoba zachowuje się dziwacznie: dziwnie się ubiera i mówi.
  2. Jej zachowani jest ekscentryczne i niecodzienne dla otoczenia.
  3. Ktoś z jej bliskiej rodziny cierpi na zaburzenia psychiczne, np. schizofrenię.
  4. Bliska osoba stale mówi, że ktoś ją śledzi, patrzy na nią, mówi o niej, choć wcale tak nie jest.
  5. Wierzy w dziwne rzeczy, np. magię, zabobony.
  6. Nosi przy sobie dziwaczne przedmioty twierdząc, że to talizmany.
  7. Bliska osoba zdaje się nie odczuwać żadnych emocji, jest chłodna i zdystansowana.
  8. Bliska osoba unika kontaktów społecznych, izoluje się z życia towarzyskiego.

Co najmniej polowa odpowiedzi twierdzących? Spokojnie, to jeszcze nie świadczy o tym, że bliska Ci osoba cierpi na schizotypowe zaburzenie osobowości, ale warto zastanowić się nad tym, czy nie zaproponować jej wizyty u specjalisty. Jej niecodzienne zachowanie może wskazywać na pewne nieprawidłowości w funkcjonowaniu i fachowa pomoc mogłaby okazać się wskazana. Jeśli nie wiesz, jak pomóc bliskiej osobie, możesz udać się do psychologa na rozmowę. On wskaże Ci kierunek wsparcia i podpowie, jak zachęcić druga osobę do skorzystania z pomocy.

Leczenie osobowości schizotypowej

Osoby, borykające się z osobowością schizotypową zwykle nie odczuwają potrzeby udania się do specjalisty, więc namówienie ich na leczenie może być bardzo trudne. Czasami leczenie nie jest konieczne, warto jednak, aby dana osoba była pod opieką psychologa i korzystała ze wsparcia. W niektórych przypadkach jednak niezbędne jest skontaktowanie się ze specjalistą oraz pomoc osobie chorej. Leczenie zwykle obejmuje regularną psychoterapię oraz stosowanie łagodnych leków przeciwpsychotycznych.

Życie osoby z osobowością schizotypową

Osoba, cierpiąca na zaburzenie osobowości typu schizofrenii zwykle funkcjonuje na dość niskim poziomie: jeśli ma zdiagnozowane zaburzenie i posiada stosowne orzeczenie, może pracować w zakładzie pracy chronionej. Zwykle jej zatrudnienie na "normalnym" stanowisku jest niemożliwe, ponieważ jej sposób funkcjonowania wydaje się dla otoczenia zbyt dziwaczny, aby np. pracowała jako ekspedientka w sklepie lub księgowa. Osoba taka może założyć rodzinę i mieć dzieci, choć u kobiet ciąża musi być bezwzględnie omówiona z lekarzem, zwłaszcza, jeśli pacjentka przyjmuje leki przeciwpsychotyczne. Zwykle na czas ciąży należy je odstawić, co może skutkować pogorszeniem zdrowia psychicznego.

Osobowość schizotypowa nie jest tożsama ze schizofrenią - nie oznacza to, że nie jest zaburzeniem poważnym. To zaburzenie osobowości, które w widoczny sposób zaburza normalne funkcjonowanie, w wielu przypadkach znacznie je utrudnia. Jeśli więc ktoś z naszych znajomych bardzo dziwnie się zachowuje, jest ekscentryczny, wydaje się, jakby żył w swoim świecie, nie skreślajmy tej osoby. Może bowiem cierpi na to lub podobne zaburzenie i jej zachowania wynikają z objawów chorobowych.

Komentarze