"Jestem do tego sceptycznie nastawiona" - tak mówmy, kiedy wątpimy, że to, co usłyszeliśmy jest prawdą. Delikatnie mówiąc, tak naprawdę bowiem możemy uważać, że to wierutna bzdura. "Jest niepoprawnym sceptykiem" - tak powiemy z kolei o kimś, kto nie zgadza się z niczym ale nie proponuje w zamian swoich poglądów. Czym jest sceptycyzm i czy warto dziś być sceptykiem?
Czym jest sceptycyzm? Sceptycyzm dawniej i dziś
Termin sceptycyzmu pochodzi z czasów starożytnych kiedy to uchodził za jedną z najważniejszych teorii filozoficznych. Sceptycyzm jest reakcją na zmieniające się teorie filozoficzne, zaczynając od sofistów, którzy z V w. p.n.e. głosili, że wszystko jest względne, przez zwolenników Sokratesa, który powtarzali za nim, że "Wiem, że nic nie wiem" po Platona, który twierdził, że wiedza, jaką posiadamy o świecie nie jest pewna. Za "ojca" myśli sceptycyzmu uważa się Pyrrona z Elidy. Uważał on, że nic nie jest w 100 procentach pewne, negował wszelkie tezy, nawet te, które zostały już potwierdzone. Uważał, że nie należy posiadać własnych sądów na jakiś temat, gdyż tylko to pozwoli nam czuć się naprawdę wolnym i szczęśliwym. Namawiał do krytycznego spojrzenia na naukę, odrzucania wszelkich sądów innych ludzi. Sceptycy poddawali wszystko w wątpliwość i pojęcie to - w niezmienionej praktycznie formie - przetrwało do chwili obecnej. Dziś sceptyk także odrzuca wszelkie prawdy, sądy, zasady ale i przejawia swoją postawę w wątpieniu we wszystko, np. upewnia się w wielu źródłach, czy dana informacja jest prawdziwa.
Sceptycyzm a cynizm
Wiele osób uważa, że sceptycyzm jest tożsamy z cynizmem. Nie jest to rozumowanie poprawne, są to dwie różne myśli filozoficzne i dziś również sceptyk nie jest cynikiem oraz odwrotnie. Cynizm w starożytności skupiał się na etyce, a gwarancją osiągnięcia szczęścia w życiu była cnota. Należało skupić się na zapanowaniu nad własnymi emocjami. Cynizm obecnie jest jednak nieco inaczej rozumiany: cynik to człowiek, który odrzuca normy, nie wierzy w dobro ludzkie i podważa bezinteresowność innych. Uważa, że człowiek nie może być z natury dobry i we wszystkim ma swój interes.
Sceptyk z kolei nie wierzy w nic co usłyszy, zaprzecza wszystkiemu i wszystko poddaje w wątpliwość.
Jak zachowuje się sceptyk? Przykłady
Jak objawia się sceptycyzm? Jakie zachowania są typowe dla sceptyka? Poniżej kilka przykładów, które pozwolą Ci wyłonić sceptyków z Twojej rodziny i grona znajomych.
- Sceptyk nie wierzy jednemu źródłu informacji, zawsze szuka potwierdzenia w innych, a i tak może im nie dowierzać.
- Sceptyk nigdy nie wierzy w to, co słyszy, typowymi wyrażeniami dla niego mogą być takie zwroty, jak: "No co Ty mówisz!", "Żartujesz?", "Nie może być", "Nie wierzę w to", "Niemożliwe", "Na pewno nie", itp.
- Krytykuje wszystko, co powiesz, we wszystkim doszukuje się negatywów, złych rozwiązań ale nie proponuje niczego w zamian.
- Wszystko budzi jego wątpliwości, nigdy nie jest czegoś do końca pewien, zawsze uważa, że "… a może jednak…"
- Nawet, gdy coś jest niepodważalne, np. gdy mówimy, że woda w rzece jest zimna, on w to wątpi i wejdzie do wody, by to sprawdzić.
Ktoś z Twoich bliskich zachowuje się w ten sposób? Bardzo możliwe, że jest sceptykiem.
Czy jesteś sceptykiem? Test
A co powiesz na test względem siebie? Chcesz wiedzieć, czy jesteś sceptykiem? Odpowiedz na poniższe pytania i przekonaj się.
- Nigdy nie mam pewności, czy druga osoba mówi prawdę.
- Zawsze szukam potwierdzenia danej informacji, którą ktoś mi przekaże.
- Uważam, że nie ma nic pewnego na świecie.
- Wierzę w niewiele rzeczy i zwykle potrzebuję namacalnych dowodów.
- Bywa, że podchodzę do życia pesymistycznie.
Co najmniej 3 odpowiedzi twierdzące? W takim razie cechuje się dość sceptyczne podejście do świata. Poniżej znajdziesz odpowiedź na pytanie, czy warto być w dzisiejszych czasach sceptykiem?
Czy warto dziś być sceptykiem?
Czy warto być dziś sceptykiem? Zdania są podzielone. Sceptycyzm to pewien rodzaj wolności: od zasad, konwenansów, opinii innych, utartych przekonań. Bycie sceptykiem skłania do refleksji, zastanawiamy się nad wieloma rzeczami, które poddajemy w wątpliwość. Ponadto, sceptyka trudno "zadowolić" intelektualnie - to człowiek, który stale się rozwija, nie stoi w miejscu.
A co z trudnościami w byciu sceptykiem? Zaliczyć do nich można to, że sceptyk żyje w ciągłej niepewności, która może przerodzić się w lęk i niepokój. Bycie sceptykiem może być męczące dla innych, w tym rodziny i przyjaciół sceptyka - niełatwo z taką osobą żyć, rozmawiać z nią, prowadzić wspólne życie.