"Ale z Ciebie snob!" - z pewnością każdy z nas przynajmniej raz w życiu użył w stosunku do kogoś takiego określenia. Czy używamy go poprawnie? Czym jest snobizm i kim jest snob? Czy da się z nim żyć i być w związku?
Czym jest snobizm?
Snobizm to postawa, charakteryzująca się chęcią zaimponowania innymi, np. wiedzą, majątkiem, wyglądem, itp. W wielu przypadkach snob nie posiada tych cech i przedmiotów, próbuje jednak zamanifestować swoją wyższość nad pozostałymi. Celem zachowań snobistycznych jest podniesienie poczucia własnej wartości w oczach swoich oraz innych ludzi. Uczucie jest oczywiście złudne ale pozwala snobowi na poprawę samopoczucia oraz zwiększenie wiary we własne siły i możliwości.
Cechą charakterystyczną tych działań jest ich celowość. Jeśli ktoś chce zaimponować ale nie ma na celu podniesienia poczucia własnej wartości, jego zachowania nie uznamy za snobistyczne. Być może chce po prostu zainteresować innych swoimi pasjami i zarazić ich miłością, np. do określonego rodzaju muzyki czy konkretnego gatunku filmowego, szukając z nimi wspólnych tematów.
Snoby nie są lubiane w społeczeństwie, wiele osób uważa je za osoby wyniosłe, dumne i aroganckie. Cechuje ich egoizm, próżność, wywyższają się oraz pobłażliwie wyrażają o innych. Co ciekawe, snobizm czasami może mieć pozytywne skutki, na przykład snob zaczyna interesować się konkretnymi dziedzinami i poszerza swoją wiedzę, aby jeszcze bardziej zaimponować innym.
Skąd się bierze snobizm?
Genezy snobizmu, czyli postawy egoistycznej i chęci zaimponowania komuś za wszelką cenę, upatrywać należy w czynnikach psychologicznych, w tym w osobowości danej osoby oraz wpływie środowiska. Biorąc po uwagę cel zachowań snobistycznych, czynniki psychologiczne, w tym osobowościowe obejmują niską samoocenę oraz niewielkie poczucie własnej wartości. Biorąc pod uwagę czynniki środowiskowe, snoby to osoby przeciętne, niczym nie wyróżniające się, nie posiadające zazwyczaj większych talentów ani nie mające na swoim koncie spektakularnych osiągnięć. Brak imponujących dokonań i idąca za tym niska samoocena skłania do zachowań snobistycznych, czyli chęci popisania się tym, co uważamy za godne podziwu, mimo iż tak naprawdę nie mamy pojęcia o dziedzinie, na temat której się wypowiadamy.
Rodzaje snobizmu
Istnieje kilka rodzajów i odmian snobizmu. Znany jest między innymi snobizm językowy, czyli bezmyślne uwielbienie dla własnego języka ojczystego, przy jednoczesnym umniejszaniu znaczenia innych języków. Wiele mówi się także o ciekawym efekcie snobizmu. Jest to zjawisko społeczne, polegające na powstrzymywaniu się od konsumowania dóbr, które konsumują inni, np. nie kupujemy określonych kosmetyków, ponieważ kupują je inni, a my uważamy je przez to za gorsze.
Ale z niej snobka, czyli historia z życia wzięta
Agata pracuje w dziale księgowości w dużej firmie. Pokój dzieli z trzema koleżankami po fachu. Wszystkie zatrudnione są na tym samym stanowisku, ich zarobki są zbliżone. Agata jednak czuje się lepsza od pozostałych dziewczyn i na każdym kroku stara się do udowodnić. Jej mąż prowadzi własną firmę i świetnie zarabia, dzieci chodzą do najlepszych szkół i ciągle wygrywają jakieś konkursy. Agata co rusz chwali się osiągnięciami swoich pociech, pokazuje zdjęcia ich remontowanego domu oraz fotografie z ostatnich wakacji za granicą. Nie jest jednak zainteresowana, gdy podobne zdjęcia pokazuje ktoś inny. Stale prezentuje w firmie nowe ubrania, głośno obwieszczając gdzie i za ile je kupiła. Opowiada również o wyjściach z mężem do teatru, opery, muzeum, na wyjazdach na wystawy i koncerty. Utrzymuje, że interesuje się kulturą, filmem, literaturą ale zapytana o konkrety: zmienia temat.
Agata jest typowym przykładem snobki: osoby zbyt przeciętnej w swojej ocenie, aby mogła to zaakceptować. Czuje się nijaka i zwyczajna, więc rekompensuje sobie to poprzez próbę wywyższenia się i dowiedzenia wszystkim, że jest lepsza. Chwalenie się domem, rodziną, wakacjami za granicą oraz zakupami to standardowe zachowania snoba. W przypadku Agaty dochodzą do tego wyimaginowane zainteresowanie kulturą oraz rzeczywisty brak pojęcia o temacie, gdy pytana jest o bardziej szczegółowe informacje z wybranych dziedzin. Współpraca z takim człowiekiem jest niezwykle trudna, ponieważ jesteśmy stale narażeni na atakowanie nas coraz to nowymi informacjami na temat życia snoba oraz krytykowani za swoje dokonania, nawet, jeśli są one bardziej imponujące.
Związek ze snobem
A jak wygląda związek ze snobem? Jest nie mniej skomplikowany. Snob wymaga również dowartościowania w parze, więc stara się za wszelką cenę zaimponować drugiej osobie. Snob w związku więcej bierze niż daje, przejawia bowiem cechy egoistyczne. Jaki jest sposób na snoba? Warto działać, biorąc pod uwagę cel zachowań snobistycznych: przekonywać ukochaną osobę, że jest dla nas wyjątkowa, że jej dokonania nam imponują i nie potrzebujemy, aby stale udowadniała nam swoją wartość.
Autor: Monika Muzolf, psycholog