Zawiść - czym jest i jak z nią walczyć?

ZawiśćZawiść to więcej niż zazdrość: to wrogość, niechęć odczuwana w stosunku do kogoś, komu zazdrościmy. To negatywna emocja skierowana do kogoś, kto ma więcej niż my, osiągnął sukces, jest w czymś lepszy. Skąd bierze się zawiść i jak z nią walczyć?

Czym jest zawiść i skąd się bierze?

Zawiść jest uczuciem negatywnym, obejmującym uczucie silniejsze od zazdrości. To nic innego jak żywienie niechęci i przyjmowanie postawy wrogiej wobec kogoś, komu czegoś zazdrościmy. Wszystko zwykle zaczyna się od zazdrości, a zazdrościć innym możemy praktycznie wszystkiego: pieniędzy, mieszkania czy domu, partnera życiowego, pracy i zarobków ale i cech charakteru, np. empatii, mądrości życiowej.

Zawiść jest emocją złożoną, pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym, podobnie jak wstyd, poczucie winy czy zazdrość. Dlaczego dziecko jest zawistne? Zwykle wynika to z zaburzeń na różnych etapach rozwoju emocjonalnego we wczesnym dzieciństwie, postawy rodzicielskiej oraz innych czynników środowiskowych. Dziecko z niskim poczuciem własnej wartości, niepewne siebie lub wręcz przeciwnie: przekonane o własnej wyjątkowości i ze skłonnościami do perfekcjonizmu częściej odczuwa zazdrość i zawiść niż rówieśnicy. W wielu przypadkach zawiść ma podłoże w porównaniach społecznych: porównując się z innymi możemy wypaść negatywnie, co stać się może przyczyną odczuwania zazdrości i zawiści w stosunku do nich. Co ciekawe, źródłem zawiści może być również nietolerancja, np. nasze negatywne przekonania na temat osób o innym wyznaniu, orientacji seksualnej, kolorze skóry, a nawet światopoglądzie. Zawiść może być także efektem braku poczucia akceptacji przez najbliższych, zwłaszcza rodziców, sieroctwem lub półsieroctwem, niskim statusem społecznym (w tym życiem w biedzie), niepełnosprawnością wrodzoną lub nabytą oraz inną odmiennością, np. byciem osobą o odmiennej orientacji seksualnej.

Co jeszcze może wzmagać zawiść?

Czynnikami, które sprzyjają zawiści jest między innymi poczucie silnej konkurencyjności oraz stałe zmaganie się z kimś o coś, np. z rodzeństwem czy przyjacielem. Rywalizowanie z kimś sprawia, że jesteśmy znacznie bardziej skorzy do odczuwania takich emocji jak zazdrość czy zawiść. Współzawodnictwo, w tym zwycięstwa i porażki wzmagają zawiść, sprawiają, że straty odczuwamy nazbyt boleśnie, gdy porównujemy się z kimś innym, zwłaszcza osobą dla nas znaczącą. Osoby zawistne często również borykają się z problemem niskiej samooceny oraz stawianiem sobie wysokich wymagań. Gdy nie mogą zdobyć tego, czego chcą, a inni to mają, wzmaga się uczucie zazdrości i w efekcie zawiści. Zawiść może pojawiać się także jako efekt zbytniego pesymizmu, arogancji oraz nadmiernej pewności siebie.

Objawy zawiści

Jak objawia się zawiść? Emocja ta obejmuje negatywny stosunek do obiektu zazdrości, zwykle osoby, której czegoś zazdrościmy. Możemy dawać jej do zrozumienia, że jej nie lubimy lub też ukrywać nasze prawdziwe nastawienia i być wobec niej fałszywie uprzejmi. Zawiść może manifestować się poprzez jawną wrogość, wyśmiewanie drugiej osoby oraz umniejszanie jej sukcesów. Nie cieszymy się z tego, co ktoś osiągnął, nie mówimy o tym sukcesie, w zamian przytaczamy swoje osiągnięcia, nawet, gdy nie są tak spektakularne. Zawiść może manifestować się również poprzez oskarżanie innych o nasze niepowodzenia, nawet wtedy, gdy są one spowodowane naszymi niedoskonałościami. Zawiść jest emocją, która zdejmuje z nas odpowiedzialność za porażki i zrzuca ją na innych. Niestety zawiść może również przybierać i bardziej agresywne formy, w tym agresję słowną i fizyczną. Zwykle dzieje się tak w przypadku dziecięcej zawiści, np. gdy dziecko zazdrości czegoś drugiemu, może je uderzyć, pchnąć, obrazić. Zawiść jako emocja jest u dziecka emocją silną i trudną do opanowania: dziecko nie jest jeszcze wyposażone w mechanizmy, które pozwalają na kontrolowanie tego typu uczuć. Jej okazywanie może wiec przybierać bardzie drastyczne formy niż w przypadku zawiści osób dorosłych.

Zawiść a zazdrość

Zazdrość i zawiść często bywają ze sobą mylone, a już wiemy, że niesłusznie. Różnią się miedzy sobą i to pod wieloma względami. Zazdrość obejmuje negatywne uczucie wobec kogoś, skupiające się wokół tego, jaki jest, co ma i co osiągał. Zazdrościć to znaczy być złym, że ktoś ma więcej od nas, że jest lepszy (w naszym odczuciu). Zazdrościmy, co zwykle wiąże się z antypatią w stosunku do danej osoby ale zazdrość może mieć również pozytywny wydźwięk. Zazdrość może bowiem obejmować uczucie motywujące, napędzające nam do działania, np. zazdrościmy komuś dobrym wyników w pracy i staramy się jeszcze bardziej, aby mu dorównać. Zazdrość połączona z rywalizacją (ważne, by była to zdrowa rywalizacja) może być doskonałym motorem do działania.

Czy jestem osobą zawistną?

Nie masz pewności, czy bycie osobą zawistną Cię dotyczy? Odpowiedz na pytania i sprawdź czy zawiść jest jedną z Twoich wad.

  1. Zazdroszczę ludziom, którzy są lepsi ode mnie.
  2. Nie cieszy mnie sukces innej osoby, jeśli wiem, że nie jestem tak dobra/y, jak ona.
  3. Czuję się gorsza/y od innych, gdy widzę, że osiągnęli więcej niż ja.
  4. Cieszę się w skrytości, gdy komuś coś nie wychodzi, a mi tak.
  5. Najchętniej zabrałabym/zabrałbym innym to, co mają, a czego ja nie mogę mieć, np. obić koleżance chłopaka, który mi się podoba.
  6. Niechętnie dzielę się tym, co mam, najchętniej zostawiłabym/zostawiłbym wszystko dla siebie.
  7. Gdy coś mi nie wychodzi szukam winy w innych, a nie w sobie.

Jak pozbyć się zawiści?

Mocno zakorzeniona w nas zawiść może okazać się trudna do pokonania, podobnie jak uporczywie nawracająca choroba. Warto jednak podjąć z nią walkę i wyzbyć się zawiści w codziennym funkcjonowaniu. Jak to zrobić? Poniżej kilka przykładów ćwiczeń, które można wykonywać na co dzień.

  • Zrezygnuj na pewien czas, np. 2-3 dni z porównań z innymi, nie mów sobie, co takiego ma siostra, brat, koleżanka, znajoma: skup się na tym, co Ty masz i doceń to. Być może to, co posiadasz jest o wiele cenniejsze dla Ciebie, a dążenie do tego, co mają inni nie dałoby Ci takiego szczęścia.
  • Ciesz się z sukcesów innych, np. awansu koleżanki, nawet jeśli u Ciebie sprawy nie wyglądają tak różowo, np. od wielu lat zajmujesz to samo stanowisko. Świętuj z bliskimi, np. zaproś koleżankę na kawę i zastanów się, co możesz zrobić, aby poprawić swoją sytuację, np. porozmawiać z szefem o podwyżce, pomyśleć o zmianie pracy. Poproś innych o rady, wsparcie, pomoc: nie wstydź się tego, mów o tym, czego potrzebujesz.
  • Naucz się panować nad swoimi emocjami, w tym emocjami negatywnymi: zazdrością, frustracją, gniewem. Stosuj techniki relaksacyjne, wskazówki znajdziesz w internecie. Możesz również zapisać się na kurs radzenia sobie z emocjami. Pozyskane wskazówki na pewno będą długo przydatne.

Zawiść, która pojawia się co pewien czas nie jest tak destruktywna dla naszego funkcjonowania ale jeśli jako emocja towarzyszy nam bardzo często, może stać się przyczyną pogorszenia naszego funkcjonowania oraz naszego obrazu w oczach innych. warto więc z nią walczyć i starać się cieszyć z sukcesów innych oraz doceniać to, co mamy.

Komentarze