Media społecznościowe - czym są, zalety, wady. Wpływ mediów społecznościowych na zdrowie

Media mają bardzo duży wpływ na nasze życie, na zdrowie fizyczne, psychiczne, umiejętności społeczne i komunikacyjne. Tyczy się to zarówno mediów tradycyjnych, jak i elektronicznych. Jesteśmy społeczeństwem informacyjnym, a media pomagają nam w wymianie informacji z otoczeniem. Nie da się ukryć, że współcześnie rola mediów tradycyjnych zostaje zmniejszona na rzecz tych nowoczesnych: telefonów komórkowych, komputerów, sieci internet, mediów społecznościowych. To właśnie te ostatnie wyjątkowo zyskują na znaczeniu: jako nowatorska metoda komunikacji ale i źródło wielu problemów.

Czym są media społecznościowe? Na czym polega ich fenomen?

Serwisy społecznościowe wychodzą naprzeciw oczekiwaniom swoich odbiorców, oferując korzystanie z wygodnych aplikacji do przesyłania wiadomości online. To także prawdziwe pole do popisu dla reklamodawców: każdego dnia serwis społecznościowy przegląda tak wielu użytkowników, że ich reklamy na pewno nie pozostaną niezauważone.

Zalety mediów społecznościowych

Media społecznościowe mają wiele zalet: nie bez powodu mają bowiem tylu zwolenników. Co należy do mocnych stron serwisów społecznościowych?

• Pozwalają na nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów - to jedna z największych zalet serwisów społecznościowych i cel, w jakim zostały stworzone. Korzystanie z nich nie tylko ułatwia, ale i znacznie usprawnia nawiązywanie oraz podtrzymywanie kontaktów z innymi. Jest to nieocenione w przypadku pozostawania w związku na odległość czy kontaktowania się z bliskimi, którzy pracują daleko, np. gdy dziecko chce mieć kontakt z tatą, który pracuje za granicą. Można porozmawiać z bliską osobą online lub zadzwonić o niej w kilka chwil bez konieczności doładowywania telefonu. Wystarczy nam tylko dostęp do Internetu, zalogowanie się do konta w serwisie społecznościowym i… już. Wszyscy znajomi w jednym miejscu. Serwisy umożliwiają kontaktowanie się z każdym znajomym, tworzenie grup dyskusyjnych ale i poznawanie nowych osób;
• Pomagają walczyć z nieśmiałością, samotnością i brakiem akceptacji - kontynuując opis poprzedniej zalety: serwisy społecznościowe usprawniają proces poznawania nowych osób, możemy porozmawiać z każdym, kto jest dostępny, wymieniać informacje, poznać się następnie w świecie rzeczywistym. Ty samym są bardzo cennym narzędziem w walce z samotnością, pomagają przezwyciężać nieśmiałość ale i wzmacniają pewność siebie. Osoby, które czują się gorsze i nieakceptowane w Internecie mogą być śmiałe i lubiane. Wpłynie to pozytywnie na ich samoocenę i może sprawić, że zaczną odważniej nawiązywać relacje w tradycyjnym świecie;
• Wyznaczają trendy i pokazują, co jest modne - jeśli chcemy wiedzieć, jak być na topie, co jest modne i o czym rozmawiać w towarzystwie: wszystkie odpowiedzi na te pytania znajdziemy w serwisie społecznościowym. To tam w sporej części przenosi się życie towarzyskie. Osoby, które nie mają kont na takich portalach mogą chwilami czuć się wyobcowane, a przede wszystkim niedoinformowane;
• Są cennym źródłem informacji towarzyskich - po raz kolejny kontynuując opis poprzedniej zalety: media społecznościowe postrzegamy jako ważne źródło informacji towarzyskich. Dzięki nim wiemy, kto jest z kim w związku, kto spodziewa się dziecka, a komu właśnie urodził się maluszek, kto przeprowadził się do nowego domu, gdzie był na wakacjach i gdzie aktualnie pracuje. Możemy w ten sposób dowiedzieć się, co słychać u dawno nie widzianych znajomych ale i odkryć, z kim spotyka się nieśmiała koleżanka;
• Wspomagają reklamę, stanowiąc nowoczesne i wyjątkowo silne medium marketingowe - media społecznościowe są innowacyjnym i naprawdę potężnym narzędziem w rękach reklamodawców. Nawet tego nie zauważamy, ale gdy przeglądamy nasz profil, co rusz wyświetlają się na różnorodne reklamy.

Wady mediów społecznościowych

A jakie wady mają media społecznościowe? Na pewno warto wspomnieć o zmianie sposobu kontaktowania się oraz niebezpieczeństwach, jakie niesie za sobą nierozsądne i zbyt częste korzystanie z tych mediów.

• Spłycenie kontaktów międzyludzkich i ograniczenie ich do świata wirtualnego - media społecznościowe pokazują, jak wygodne może być kontaktowanie się z innymi w formie online. Sprawia to, że wiele osób wybiera właśnie tą formę komunikacji, ograniczając swoje kontakty osobiste z najbliższymi ale i znajomymi. Kontakty są przez to spłycone, obejmują rozmowy telefoniczne czy wymianę zdawkowych wiadomości za pośrednictwem komunikatora. To jednak nie wszystko. Wiele osób w ten sposób przeprowadza ważne rozmowy o życiu, związku, np. rozstaje się za pośrednictwem mediów społecznościowych poprzez zmianę statusu związku;
• Zabierają nam naszą prywatność - nie da się ukryć, że ujawnianie swojej prywatności w mediach społecznościowych ma swoją cenę: odbierają nam ją i sprawiają, że zaczynamy żyć niejako publicznie;
• Stanowią narzędzie do chwalenia się, popisywania przed innymi - lubimy chwalić się w mediach społecznościowych: nowym samochodem, egzotycznymi wakacjami, postępami dziecka. Pamiętajmy jednak, że media mogą przyczyniać się tym samym do spadku samooceny u innych oraz wzrostu zazdrości międzyludzkiej;
• Możliwość bycia wyśmianym, oszukanym i niebezpieczeństwo przeżycia traumy towarzyskiej - niestety, w Internecie nietrudno o osoby, które wyśmiewają i obrażają innych. Z łatwością znaleźć można również oszustów. Wiele osób właśnie przez Internet doświadczyło największej traumy osobistej, zostało ośmieszonym na jakimś serwisie społecznościowym lub padło ofiara okrutnych żartów;
• Mogą silnie uzależniać i to już w bardzo młodym wieku - nie da się ukryć, że Internet - jako nowoczesne medium - może i bardzo silnie uzależnia. Coraz młodsze osoby wpadają w sidła sieci, z chęcią poświęcając wolny czas na granie w gry ale i korzystanie z serwisów społecznościowych.

Media społecznościowe a życie: jak na nie wpływają?

Wiemy już, jakie zalety i wady mają media społecznościowe, a jak wpływa na nasze życie korzystanie z nich? Warto to przeanalizować z punktu widzenia zdrowia fizycznego, psychicznego ale i funkcjonowania społecznego.

1. Wpływ mediów społecznościowych na zdrowie fizyczne

Media społecznościowe wywierają pośredni wpływ na nasze zdrowie fizyczne. Korzystanie z nich wymusza użytkowanie konkretnego sprzętu, w tym komputera czy telefonów komórkowych. To właśnie one mogą przyczynić się do wielu negatywnych dla naszego zdrowia konsekwencji, w tym spowodować problemy z kręgosłupem, wzrokiem czy… snem. Wiele osób zaniedbuje obowiązek nocnego odpoczynku, poświęcając czas na przeglądanie stron internetowych.

2. Wpływ mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne

Media społecznościowe wpływają silnie na nasze zdrowie psychiczne. Wiele kwestii już zostało poruszonych, ale warto je przeanalizować raz jeszcze.

• Media społecznościowe są wsparciem w walce z samotnością i niską samooceną, pozwalają znaleźć bratnie dusze bez wychodzenia z domu, co jest bardzo istotne w przypadku np. osób bardzo nieśmiałych, młodych matek, osób niepełnosprawnych, zapracowanych czy nawet seniorów. To wygodne dla ludzi, którzy mają ograniczone możliwości poruszania się, są zajęci i nie mają czasu na życie towarzyskie w tradycyjnym ujęciu;
• Media dają możliwość zaistnienia w innej rzeczywistości, ale związanej z tą, w jakiej żyjemy. Pozwalają się odpowiednio zaprezentować, poprawić swoją samoocenę, podnieść pewność siebie;
• Serwisy społecznościowe mogą powodować narastanie negatywnych emocji, w tym zazdrości, zawiści, frustracji, a także lęku, np. gdy ktoś nas obraża, ośmiesza, chce włamać się na nasz profil itp.
• Nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych, a dokładniej urządzeń, które umożliwiają dostęp do nich, może negatywnie wpłynąć na nasza koncentrację, zdolność skupiania uwagi, może przyczynić się także do pogorszenia jakości snu oraz w konsekwencji znużenia czy też większej drażliwości w ciągu dnia.

3. Wpływ mediów społecznościowych na umiejętności komunikacyjne i społeczne

Jak korzystanie z mediów społecznościowych wpływa na nasze zdolności komunikacyjne oraz funkcjonowanie społeczne?

• Media społeczne stają się naszą przepustką do życia w towarzystwie, jeśli wiemy, co kto udostępnia na profilu możemy zabłysnąć w grupie znajomych, zacytować ciekawy post, zrobić sobie selfie i zapowiedzieć, że ukaże się ono na naszym koncie w serwisie;
• Media społecznościowe uczą nas ekspozycji społecznej, sprawiają, że łatwiej przychodzi nam mówienie o sobie, chwalenie się dokonaniami, a trudniej w Internecie trudniej jest ukryć coś w tajemnicy;
• Media społecznościowe ułatwiają kontaktowanie się z innymi osobami nieśmiałymi - sprawiają, że łatwiej nawiązują takie osoby kontakty w świecie wirtualnym, czasami przekłada się do również na relacje w świecie rzeczywistym, ale czasem wręcz przeciwnie: taka osoba zamyka się zupełnie na świat realny i nawiązuje relacje jedynie online;
• Korzystanie z mediów społecznościowych, w tym komunikatorów może sprawiać, że nasze relacje z innymi spłycają się, ograniczają się jedynie do wymiany informacji na komunikatorze, wypowiedzi są krótkie, przestajemy dbać o poprawność językową, np. stosowanie polskich znaków. Może to sprawić, że zaczniemy mieć problemy z poprawnym wysławianiem się, formułowaniem dłuższych wypowiedzi pisemnych i ustnych, np. przemawianiem na forum.

Media społecznościowe a dzieci i młodzież

Coraz częściej w mediach społecznościowych swoje konta zakładają młode osoby, robią to nawet 7-latki! Czy to zjawisko jest pozytywne i oznacza sprawy rozwój maluchów czy jednak powinno nas zaniepokoić, ponieważ tak wczesne korzystnie z sieci może mieć negatywne skutki? Wszystko zależy od tego, jak często dziecko korzysta z sieci i po co ją użytkuje. Wiele szkół umożliwia kontakt uczniów na platformach zdalnych, klasy zakładają fora dyskusyjne na portalach społecznościowych, by w ten sposób wymieniać się informacjami czy rozmawiać na temat lekcji i spraw pozaszkolnych. To sposób wykorzystania potencjału Internetu, ale warto pamiętać o zagrożeniach. Jeśli młodzi ludzie spędzają czas tylko w ten sposób, znacznie ograniczając osobiste spotkania z rówieśnikami poza szkołą: kwestia wymaga interwencji.

Z młodzieżą, nastolatkami sprawa jest jeszcze bardzie skomplikowana. Młodzi ludzie dzisiaj praktycznie żyją w Internecie. Co rano sprawdzają nowości na portalu społecznościowym, korespondują online z przyjaciółką, sympatią, odpisują znajomym, którzy napisali poprzedniego dnia, sprawdzają kto udostępnił ciekawy post. Młodzi ludzie wiele czasu spędzają w mediach społecznościowych, rozmawiają ze znajomymi, udostępniają zdjęcia, linki, ciekawe dla siebie informacje. Warto kontrolować ile i jak spędza czas nasze dziecko, przeglądając media społecznościowe.

Uzależnienie od mediów społecznościowych

Na koniec warto wspomnieć o temacie, który został już poruszony w artykule, a mianowicie o uzależnieniu od mediów społecznościowych. Można się od nich uzależnić tak samo, jak od kawy, alkoholu czy korzystania z komputerów. Uzależnienie od mediów społecznościowych to rodzaj uzależnienia behawioralnego, wpływający na całokształt funkcjonowania człowieka. Objawami tego nałogu są wyjątkowo częste korzystanie z serwisów społecznościowych, a nawet zaprzestanie kontaktów w świecie realnym na rzecz tych wirtualnych. Wpływa to oczywiście na jakość naszego życia prywatnego i zawodowego, osoba chora zaniedbuje swoich bliskich, pracuje coraz mniej efektywnie: w każdej chwili stara się bowiem zajrzeć na serwisy społecznościowe, coś opublikować. Cierpi na tym życie osobiste, kariera, zainteresowania. Skutki uzależnienia są nie mniej drastyczne, jak w przypadku bardziej nam znanych nałogów.

Podobne są również metody leczenia. Terapia obejmuje rozmowy z psychologiem, nierzadko również leczenie psychiatryczne oraz farmakoterapię. Konieczne jest całkowite odstawienie bodźca uzależniającego, w tym wypadku urządzeń z dostępem do serwisów społecznościowych. W wielu przypadkach chory powinien usunąć lub zawiesić swoje konta na tych portalach oraz rozpocząć długotrwałe leczenie. Hospitalizacja zwykle nie jest wymagana, choć zdarzają się przypadki leczenia tego nałogu w ośrodku zamkniętym, zwłaszcza gdy współistnieje z innymi schorzeniami, np. depresją czy zaburzeniami osobowości.

Podsumowując, nie należy postrzegać social mediów jako złych i niebezpiecznych. Traktujmy je jako innowacyjny sposób na komunikowanie się i narzędzie do utrzymywania kontaktu z innymi tak, gdzie w tradycyjnej formie jest to utrudnione. Jednocześnie jednak pamiętajmy o zagrożeniach, jakie wynikać mogą z nierozsądnego korzystania ze zdobyczy techniki, w tym także serwisów społecznościowych.

Autor: Monika Muzolf, psycholog