Terapia zajęciowa istniała w zasadzie od zawsze. Już w najdawniejszych czasach zalecano pracę i zajęcie dla osób umysłowo chorych, uważając pracę za najlepszego i najbardziej skutecznego lekarza. Same początki terapii zajęciowej jako dziedziny naukowej sięgają przełomu XVIII i XIX wieku, kiedy to dr Pinel, pochodzący z Francji rozpoczął stosowanie terapii zajęciowej w szpitalach dla chorych umysłowo.
Po jakimś czasie działania te zostały rozszerzone również w szpitalach dla nieuleczalnie chorych oraz w domach dla osób w podeszłym wieku. Do Polski terapia zajęciowa dotarła dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Prawdziwy rozkwit tej dziedziny przypadł jednak na czasy po drugiej wojnie światowej. Wówczas terapię zajęciową najczęściej stosowano na oddziałach psychiatrycznych, a także w rehabilitacji, w sanatoriach i na oddziałach gruźliczych. Cieszyła się coraz większym zainteresowaniem, niesłabnącym aż do dzisiaj.
Sam termin "terapia" pochodzi od greckiego "terapeuien" i dokładnie określa to, czym jest, czyli opiekę na drugą osobą. Działania terapeutyczne prowadzone są przez wyspecjalizowane osoby, które dobierając odpowiednie zajęcia i czynności zarówno fizyczne, jak i umysłowe, pomagają danej osobie powrócić do pełnej sprawności fizycznej czy psychicznej. Oczywiście, jest to spore uproszczenie, bowiem terapia zajęciowa jest procesem bardzo złożonym, jednak samą istotą jest leczenie poprzez pracę i wykonywane czynności. Warto zaznaczyć, że w terapii zajęciowej stawia się nie tyle na efekt czynności, co na samą czynność. To właśnie ona jest najważniejsza, bez względu na to, jakie efekty przynosi.
Cele terapii zajęciowej
Głównym celem terapii zajęciowej jest umożliwienie czy przyspieszenie powrotu utraconych z jakiegoś powodu funkcji lub sprawności fizycznej, czy też umysłowej człowieka. Jeżeli zmiany są nieodwracalne, terapia zajęciowa ma na celu wypracowanie sobie funkcji zastępczych, ułatwiających codzienne funkcjonowanie człowieka. Poprzez terapię zajęciową układ motoryczny, a także nerwowy jest pobudzany i usprawniany. Szeroko pojętą terapię zajęciową najprościej można podzielić na dwie formy. Pierwsza z nich to terapia grupowa, kiedy to osoby o zbliżonych potrzebach (czasem też całkiem innych) biorą udział w zajęciach w grupie, wykonując te same bądź też inne czynności. Drugą formą terapii zajęciowej jest terapia indywidualna, podczas których pacjent wykonuje zadania, które zostały przygotowane specjalnie dla niego i które zostały dobrane tak, by odpowiadały jego indywidualnym potrzebom.
Najogólniejszym podziałem terapii zajęciowej jest podział na rodzaje
Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje terapii zajęciowej: ergoterapię, socjoterapię oraz arteterapię.
- Ergoterapia to, najprościej mówiąc, terapia poprzez pracę, zajęcia manualne, robótki ręczne. Ma swoje zastosowanie niemal we wszystkich zaburzeniach układu ruchowego czy nerwowego.
- Drugim rodzajem terapii zajęciowej jest socjoterapia. Poddawani są jej przede wszystkim osoby mające trudność w nawiązywaniu kontaktów, relacji, osoby z zaburzeniami zachowania i emocjonalnymi.
- Ostatnim rodzajem terapii zajęciowej jest arteterapia, czyli najprościej mówiąc, terapia poprzez sztukę. Ta dziedzina jest bardzo szeroka, obejmuje bowiem zajęcia z zakresu niemal każdej dziedziny sztuki, od muzyki, przez plastykę, aż do tańca o choreografii czy nawet teatru. Kontakt pacjenta ze sztuką w arteterapii może mieć charakter czynny lub bierny.
Metody terapii zajęciowej
Nieco węższym terminem, odnoszącym się do terapii zajęciowej jest metoda. Metoda terapii zajęciowej to nic innego jak sposób postępowania, prowadzenia terapii w sposób świadomy, zamierzony, prowadzący do określenia danego, założonego wcześniej celu. W każdym rodzaju terapii zajęciowej, a wymieniliśmy ich aż trzy, wyróżnić można wiele metod, stosowanych w zakresie danego rodzaju. I tak np. w ergoterapii metodą może być wikliniarstwo czy stolarstwo, w socjoterapii metodami są dla przykładu rekreacja, a także trening umiejętności społecznych. W arteterapii natomiast metodą będzie muzykoterapia, choreoterapia czy malarstwo. Metod jest oczywiście znacznie więcej, nie sposób jednak wymienić tutaj wszystkich.
Techniki terapii zajęciowej
Najwęższym terminem, odnoszącym się do terapii zajęciowej jest technika. Technika w terapii zajęciowej to konkretne czynności w obrębie danego rodzaju terapii oraz jej metody. Dla przykładu weźmy sobie rodzaj terapii - ergoterapię. Jedną z wymienionych wcześniej metod jest stolarstwo. Techniką stosowaną w obrębie tej metody jest np. praca w drewnie, wykonywanie szkatułek czy płaskorzeźb.
Podana wyżej klasyfikacja i podział na rodzaje, metody i techniki pozwala lepiej sprecyzować konkretne działania. Głównym zadaniem terapii zajęciowej jest pomoc pacjentowi w odzyskaniu sprawności w jak najwyższym możliwym stopniu.
Komentarze