Człowiek jest istotą społeczną, co oznacza, że jego przeznaczeniem jest życie w społeczeństwie: z innymi ludźmi oraz wspólnie z nimi. Najefektywniej żyjemy w grupie, czy to związek małżeński, rodzina, grupa przyjaciół. To z innymi ludźmi możemy wymieniać poglądy, działać czy po prostu być. To oni motywują nas do działania i wspierają, gdy tego potrzebujemy. Nierzadko jednak zdarza się tak, że do naszego życia wkrada się… samotność.
Może ona wynikać z różnych przyczyn ale zawsze oznacza ograniczony kontakt z innymi lub brak bliskich, którzy nas wspierają. Z czego wynika samotność, jakie ma skutki i jak sobie z nią poradzić?
Z czego wynika samotność?
Samotność można definiować na różne sposoby, gdyż może wynikać z różnych przyczyn. Pierwszą z nich jest oczywiście życie w pojedynkę, czy to na skutek własnego wyboru czy zdarzenia losowego (rozpad związku, rozwód, śmierć partnera). Samotności nie należy jednak rozpatrywać jedynie jako samotnego życia, w domyśle: bez partnera. Samotność dotyka także osoby młode, które wyprowadziły się z domu rodzinnego, studiują lub pracują w innym mieście, nie mając tam nikogo bliskiego (tak zwana samotność w tłumie). Podobnie czują się osoby, które wyjechały za granicę, np. do pracy. O samotności możemy również mówić w kontekście osób starszych, owdowiałych, których dzieci dorosły i żyją daleko.
Samotność może pojawić się także w rodzinach, w których dzieci niedawno dorosły i wyprowadziły się z domu, a rodzice choć zostali razem, czuć się mogą samotni w nowej rzeczywistości. W psychologii nazywamy to zjawisko syndromem pustego gniazda.
Samotność w związku, w małżeństwie, w rodzinie
Nie da się też ukryć, że samotni możemy być… wśród ludzi, np. w związku, rodzinie, grupie znajomych. Z czego wynika taka samotność? Przyczyn jest wiele. Może być to niezadowolenie ze związku, niezrozumienie przez rodzinę czy przyjaciół, częsta krytyka, brak akceptacji dla naszych wyborów.
Pozytywne aspekty, dobre strony samotności
Samotność kojarzy się nam negatywnie: jako smutny czas, kiedy nie ma wokół nas bliskich, gdy jesteśmy zdani tylko na siebie. Czy jest tak na pewno? Jeśli głębiej się nad tym zastanowimy, znajdziemy w samotności niemało zalet. Zauważmy, że:
- samotność sprzyja refleksji nad własnym życiem: gdy jesteśmy sami chętniej zastanawiamy się nad sobą, analizujemy swoje życie, zachowania, dokonania, snujemy plany. Wiele osób uważa, że potrzebuje chwil samotności, aby dokonać pewnych przemyśleń, poukładać sobie swoje życie: zwykle jest to pomocne przed podjęciem ważnej decyzji oraz po ważnych zmianach w życiu.
- samotność sprzyjać może kreatywności, wiele osób twierdzi, że najlepsze pomysły przychodzą im do głowy w samotności: w pojedynkę lubią pracować spece od reklamy, grafiki ale i pisarze.
- samotność sprzyja dbaniu o siebie i to w różnych aspektach: w pojedynkę można więcej czasu poświecić swoim pasjom, dodatkowo się kształcić oraz zadbać o swój wygląd fizyczny, np. iść na zumbę, siłownię, do kosmetyczki.
- samotność sprzyja nauce samodzielności: jeśli nie możemy na co dzień na kimś polegać… polegamy na sobie i stale uczymy się czegoś nowego, sprawdzając się w różnych sytuacjach.
Nie da się jednak ukryć, że człowiek na dłuższą metę nie jest stworzony do samotnego życia. Długotrwała samotność traci swoje walory, a my usilnie poszukujemy… towarzystwa drugiego człowieka.
Skutki długotrwałej samotności
Długotrwała samotność, czy to spowodowana dziejami życiowymi czy jako własny wybór nie ma pozytywnego wpływu na nasze życie. Jak czuje się i zachowuje człowiek przez długi czas zdany tylko na siebie? Poniżej znajduje się opis czterech możliwych "scenariuszy".
Pewność siebie i samoocena: o krok o depresji
Samotność to uczucie wyobcowania, bycia samemu, polegania jedynie na sobie. Po pewnym czasie taka rzeczywistość może nas przytłaczać, być dla nas ciężarem, a nie wyzwaniem. Zaczynamy myśleć coraz bardziej pesymistycznie i źle czuć się w swoim własnym towarzystwie. Drugi człowiek jest nam potrzeby do życia: jest dla nas oparciem, możemy z nim rozmawiać, przytulić się lub po prostu gdzieś wyjść. Długie, samotne życie może skutkować zaniżeniem samooceny, człowiek samotny czuje się gorszy, mniej atrakcyjny, bezradny wobec sytuacji, jakie stawia przed nim życie. Ludzie samotni czują się odizolowana od innych, wyraźnie odczuwają brak zainteresowania ich osobą, co objawia się spadkiem pewności siebie i napędza się depresyjne błędne koło. Jedną z przyczyn depresji może być samotny tryb życia, a zaburzenie jest w tym wypadku o tyle trudne do zdiagnozowana, ponieważ osoba samotna nie zdaje sobie często sprawy z tego, że wymaga specjalistycznej terapii.
Trudności w kontaktach z innymi
Ponadto, długotrwała samotność może sprawić, że osoba po pewnym czasie nie będzie umiała nawiązywać prawidłowych relacji międzyludzkich. Długa samotność sprawia, że możemy czuć obawę przed poznawaniem nowych ludzi, boimy się odezwać do dawnych znajomych, tracimy pewność w kontaktach społecznych. Po długim okresie samotności niełatwe może być wejście w nowy związek romantyczny: obawiamy się rozczarowanie i kolejnego epizodu samotnego życia, podchodzimy do potencjalnego partnera ze zbyt dużym dystansem lub wręcz przeciwnie: rozpaczliwie pragniemy uczucia i bycia z kimś. Może to skutkować tendencją do wchodzenia w toksyczne związki lub bycia toksycznym partnerem: robiącym wszystko, by zatrzymać drugą osobę przy sobie.
Wzrost lęku i zagrożenie zaburzeniami nerwicowymi
Samotność, zwłaszcza długotrwała, może przyczynić się do wzrostu lęku. Osoba samotna obawia się czy i jak poradzi sobie w życiu, co się stanie, jak poważnie zachoruje, gdy wybuchnie pożar. Nagromadzenie lęku może przyczynić się do powstawania zaburzeń lękowych, w tym fobii społecznej (lęk przed ludźmi i sytuacjami społecznymi, diagnozowany również o osób samotnych), jak i zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego (dawniej nerwica natręctw).
Przekonanie o własnej wyjątkowości i wyższości nad innymi
Wszystko może jednak pójść w zupełnie inną stronę: w kierunku… niezdrowego narcyzmu. Osoba długo samotna po pewnym czasie może stwierdzić, że skoro nikt nie chce z nią być i przebywać, to dlatego, że jest za dobra dla wszystkich. Rodzi się w niej przekonanie o własnej wyjątkowości, co podnosi do niebezpiecznej granicy samoocenę i pewność siebie. Samotna osoba staje się narcyzem, jest przekonania o swojej wyższości, traktuje innych z góry i pielęgnuje swoją samotność. Takie rozwiązanie jest bardzo niekorzystne dla jednostki, sprzyja bowiem większemu wyobcowaniu i również negatywnie spływa na jej relacje społeczne.
Jak radzić sobie z samotnością?
Dokucza Ci samotność? Czujesz, że więcej czasu spędzasz sama niż z innymi, nie ma wokół Ciebie rodziny, bliskich, przyjaciół? Poniżej kilka sposobów na poradzenie sobie z samotnością na co dzień.
1. Poznawaj nowych ludzi
Nie masz wokół siebie rodziny i znajomych? Otwórz się więc na nowe znajomości, poznawaj nowych ludzi, choćby miały to być osoby, poznane w autobusie. Być może efektem takiej znajomości będzie ciekawa przyjaźń, ktoś zarazi nas swoją pasją i stanie się dla nas kimś bliskim. Samotność jest stanem, który może nas poprowadzić do kościoła: to tam ukojenie znajdują ci, którzy cierpią, którym jest źle. Nie wstydź się swojej potrzeby udania się na mszę, nawet jeśli wcześniej nieregularnie odwiedzałaś swoją parafię. Porozmawiaj z księdzem, zagadnij osobę, siedzącą obok w ławce. Może i tak poznasz nowych ludzi, którzy mieszkają blisko Ciebie i mogą stać się Twoim lekiem na samotność.
2. Rób coś dla innych
Jeśli czujesz się samotna, postaraj się spełnić dobry uczynek i zrobić coś dla innych: zostań wolontariuszką w hospicjum, domu dziecka, organizacji charytatywnej czy schronisku dla zwierząt. Możesz również pomóc samotnej, starszej sąsiadce, wyprowadzić psa kolegi, który złamał nogę. Dobrym pomysłem jest odsprzedanie nieużywanych ubrań i innych przedmiotów, może osoba, która je odkupi zostanie naszym nowym znajomym? Ponadto, pomaganie innym podnosi samoocenę i poprawia nastrój.
3. Odnawiaj znajomości
Poza poznawaniem nowych osób, warto pomyśleć o "odkurzeniu" starych, nierzadko zapomnianych już znajomości. Wybierz się do rodzinnej miejscowości, popytaj o dawnych znajomych, może niektórzy z nich nadal tam mieszkają? Zaproponuj wspólny spacer, wyjście na rower. Poszukaj kontaktu na portalach społecznościowych do dawnych kolegów i koleżanek, zaproponuj wyjście na kawę, wspólne zakupy.
4. Ogranicz media społecznościowe na rzecz kontaktu osobistego
Wykorzystuj social media do poznawanie nowych osób i odświeżania danych znajomości. Pamiętaj jednak, by Twoje nowe, jak i aktualne kontakty nie ograniczały się jedynie do mediów społecznościowych. Proponuj znajomym spotkania "w realu", spotykajcie się, chodźcie do ciekawych, nowych miejsc, może poznacie tam jeszcze kogoś? Ponadto, to właśnie bezpośredni kontakt z drugą osobą jest najskuteczniejszym lekiem na samotność.
5. Rozwijaj pasje, inwestuj w siebie
Walka z samotnością to nie tylko szukanie nowych znajomości ale i nowego zajecie dla siebie lub rozwijanie posiadanych już talentów i pasji. Jeśli czujesz się samotna: przypomnij sobie, co lubisz robić i… rób to! Uprawiaj swój ulubiony sport, wyjedź w ulubione miejsce, graj na ukochanym instrumencie, gotuj, piecz, śpiewaj: rozwijaj swoje pasje i ciesz się tym. A może odkryjesz nowe pasje? Zapisz się na kurs tańca, na zajęcia języka obcego, zdecyduj się na studia podyplomowe, wyjedź do nieznanego miejsca.
6. Liczy się jakość, a nie ilość
Nie zapominaj, że w walce z samotnością nie liczy się ilość ale jakość. Wystarczy nam kilku sprawdzonych, godnych zaufania przyjaciół oraz jedno ale prawdziwe hobby. Nie lecz swojej samotności co tydzień na innej imprezie, skupiaj się na poznaniu wartościowych osób oraz poświeceniu się ciekawej, wzbogacającej aktywności.
7. Korzystaj z ofert dla singli i osób samotnych
Jeśli samotność jest Twoim problemem, postaraj się uczynić z niej… atut! Do woli korzystaj z ofert dla osób samotnych i singli. Jest ich naprawdę wiele. Wybieraj się na imprezy dla samotnych, korzystaj z ofert wczasowych. To doskonała okazja na relaks bez martwienia się o towarzystwo na wakacjach: tam wszyscy będą sami!
Samotność może dotknąć każdego z nas. Bywa, że jest dobra, pożyteczna, jest okazją do dokonania przemyśleń, refleksji, sprzyja twórczemu myśleniu oraz nauce samodzielności. Na dłuższą metę jednak samotność niesie za sobą negatywne skutki, może prowadzić nawet do depresji. Jeśli czujesz, że w Twoje życie wkradła się samotność, skorzystaj z powyższych sposobów walki z nią. Odnajdź swoje szczęście w kontakcie z innymi, poszerzaj grono znajomych, doskonal swoje umiejętności i czerp radość z każdego dnia.
Autor: Monika Muzolf, psycholog
Komentarze