Trening umiejętności społecznych jest ciekawą metodą terapeutyczną, stosowaną na szeroką skalę w psychoterapii, edukacji oraz w doskonaleniu umiejętności osobistych. Warto zastanowić się nad wzięciem udziału w takich warsztatach. Jak przebiega trening umiejętności społecznych, jakich ćwiczeń się spodziewać oraz co daje nam udział w tego typu zajęciach?
Czym jest trening umiejętności społecznych i jakie ma cele?
Trening umiejętności społecznych jest metoda psychologiczną i psychoterapeutyczną, polegającą na zorganizowaniu warsztatów, związanych z funkcjonowaniem społecznym uczestnicy wykonują na polecenie osoby prowadzącej różne ćwiczenia, mające na celu poprawę ich funkcjonowania społecznego, zwłaszcza funkcjonowania w grupie. TUS ma na celu również naukę rozpoznawania, kontrolowania oraz uświadamiania sobie swoich emocji, w odniesieniu do konkretnych sytuacji społecznych, np. sytuacji krytyki lub ekspozycji społecznej (np. występu publicznego). TUS stosowany może być w ramach terapii grupowej, ale również jako element zajęć z dziećmi czy młodzieżą szkolną. Zwykle jest to element obowiązkowy na studiach psychologicznych oraz na podyplomowych studiach, związanych tematycznie z psychologią oraz terapią.
Jak przebiega trening umiejętności społecznych?
Trening umiejętności społecznych ma postać grupowych warsztatów, trwających jeden lub kilka dni. Zajęcia zwykle odbywają się w niewielkich grupach, około 10-osobowych. Każde zajęcie prowadzi odpowiednio przeszkolony terapeuta, który wita uczestników, przedstawia cele spotkania oraz prowadzi poszczególne ćwiczenia. Mają one postać scenek lub wyobrażania sobie konkretnych sytuacji. Po każdym ćwiczeniu ma miejsce rozmowa na temat emocji: każdy z uczestników ma za zadania opowiedzieć, jak czuł się podczas ćwiczenia, jakie emocje w nim zostały. Choć z pozoru może wydawać się to proste, w trakcie treningu rozmowa o emocjach może nie być łatwa: należy uświadomić sobie swoje emocje oraz zastanowić się nad tym, co inne osoby mogą odczuwać w takiej samej sytuacji. Po zakończonych zajęciach prowadzący podsumowuje je oraz pyta uczestników o ich wrażenia.
Dla kogo jest trening umiejętności społecznych?
Kto może wziąć udział w treningu umiejętności społecznych? Praktycznie każdy, nie ma zwykle w tym przypadku ograniczeń wiekowych. Można zapisać się na trening dla własnej satysfakcji i samorozwoju. Jakie umiejętności wytrenujemy w czasie zajęć? Będą to przed wszystkim:
- Zdolność rozpoznawania, nazywania oraz uświadamiania sobie własnych emocji;
- Umiejętność prowadzenia rozmowy, brania udziału w dyskusji;
- Wyrażanie krytyki w sposób konstruktywny oraz przyjmowanie krytyki;
- Radzenie sobie ze stresem oraz różnymi emocjami, zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi;
- Praca w grupie, współdziałanie;
- Umiejętność słuchania innych;
- Asertywne odmawianie;
- Rozwiązywanie konfliktów oraz umiejętność prowadzenia mediacji;
- Zdolność empatii, czyli wczuwanie się w stan emocjonalny drugiego człowieka.
Trening umiejętności społecznych to znana i ceniona metoda terapeutyczna. Ze względu na różnorodność celów, ale i mnogość pozytywnych skutków, warto przynajmniej raz w życiu wziąć w nim udział. Takie warsztaty są jednak szczególnie dedykowane dzieciom i młodzieży z problemami emocjonalnymi oraz trudnościami w funkcjonowaniu społecznym, w tym dzieciom z ADHD, osobom ze zdiagnozowanym zespołem Aspergera oraz autyzmem, osobom ze zdiagnozowanymi zaburzeniami osobowości, zaburzeniami nerwicowymi (np. fobią społeczną), schizofrenią czy depresją.
Kto może prowadzić trening umiejętności społecznych?
Kto może zostać osobą prowadzącą trening umiejętności społecznych? Preferowane są osoby z kierunkowym wykształceniem, tj. osoby po studiach psychologicznych, pedagogicznych lub certyfikowani terapeuci. Najlepiej, gdyby osoba prowadząca posiadała stosowane kwalifikacje i kompetencje, w tym szereg dodatkowych szkoleń. Powinien być to człowiek:
- życzliwy,
- sympatyczny,
- empatyczny,
- potrafiący nawiązać kontakt z ludźmi,
- wzbudzający zaufanie.
Narzędzia i techniki stosowane podczas TUS
W przebiegu treningu umiejętności społecznych stosowanych jest szereg metod, technik i narzędzi. Warto poznać najpopularniejsze z nich, aby dowiedzieć się, jakiego typu zadań możemy spodziewać się na TUS.
Scenki, psychodrama, odgrywanie ról
To główna technika, stosowana w czasie TUS. Uczestnicy proszeni są o odegranie w parach lub grupach określonych scenek i sytuacji społecznych, wraz z zapamiętaniem swoich emocji, w tym czasie.
Wyrażanie swojego zdania, mówienie o emocjach
To druga, najczęściej używana w czasie TUS technika. Po każdym ćwiczeniu ma miejsce rozmowa na temat emocji, wyrażanie ich, nazywanie, rozpoznawanie, porównywanie.
Praca w grupach
Wiele ćwiczeń w ramach TUS wykonuje się w grupach. Taka praca ma na celu zarówno lepsze poznanie się uczestników, jak i wyrabianie nawyków pracy grupowej, rozwijanie współpracy oraz umiejętności osiągania kompromisu.
Rozmowa, dyskusja, zadawanie pytań
W czasie treningu ma miejsce także prowadzenie szeregu rozmów i dyskusji. Doskonalona jest więc umiejętności zabierania głosu w dyskusji oraz nawiązywania bezpośrednich kontaktów z innymi.
Aktywne słuchanie
Na treningu doskonalona jest też umiejętność aktywnego słuchania: należy bowiem słuchać, co do powiedzenia mają inni oraz odnieść się do tego w czasie dyskusji.
Modelowanie, czyli naśladowanie
Ciekawa technika, podobająca się szczególnie dzieciom. Polega na naśladowaniu ruchów osoby prowadzącej lub wyznaczonej przez prowadzącą.
Wizualizacja, relaksacja
Techniki, stosowane zwykle na koniec dnia treningowego lub na koniec całego treningu. Mają na celu odstresowanie uczestników, zrelaksowanie się oraz wyciszenie emocji. Stosowana jest zwykle wizualizacja, polegająca na wyobrażaniu sobie czegoś lub relaksacja, skupiająca się na technikach oddechowych.
Udzielanie informacji zwrotnych, krytyka
W czasie treningu udzielane są również informacje zwrotne, zwykle przez trenera oraz ćwiczona jest zdolność wyrażania krytyki.
Proszenie o pomoc
Może pojawić się ćwiczenie, polegające na formułowaniu prośby o pomoc i wsparcie. To umiejętność bardzo ważna w dzisiejszych czasach, niestety niewielu z nas potrafi poprosić innych o udzielenie pomocy.
Ćwiczenia ruchowe
Na treningu zdarzyć się mogą również ćwiczenia ruchowe, mające na celu rozładowanie napięcia, rozluźnienie atmosfery, poprawienie nastroju uczestników. Takie zadania mogą pojawić się na początku, na końcu oraz po trudnym emocjonalnie ćwiczeniu.
W trakcie TUS można wykorzystywać szereg pomocy dydaktycznych i terapeutycznych, np. plansze z nazwami czy rysunkami emocji, materace, poduszki, balony, piłki, worki sako, kartki papieru, pomoce plastyczne, płyty z muzyką relaksacyjną, apaszki, np. do zawiązywania oczu, itp.
Trening umiejętności społecznych - przykładowe ćwiczenia
Trening umiejętności społecznych budowany jest w oparciu o szereg wymienionych wcześniej. Poniżej przykłady konkretnych ćwiczeń, jakie mogą pojawić się w przebiegu TUS.
Emocje pozytywne i negatywne
Przypomnij sobie dwa zdarzenia z Twojego życia, które miały miejsce w przeciągu ostatnich 2 tygodni: jedno, które wywołało w Tobie bardzo pozytywne emocje, a drugie: bardzo negatywne. Opowiedz o tych wydarzeniach i nazwij emocje, jakie one w Tobie wywołały. Ćwiczenie to uczy nazywania emocji oraz wykształca w nas zdolność uświadamiania ich sobie. Słuchając innych: wspomaga empatię oraz aktywne słuchanie.
Scenki z życia
Uczestnicy mają za zadanie odegranie w parach lub małych grupach scenki, przedstawionej przez osobę prowadzącą. Zwykle w scence pojawia się emocje dominująca, przykłady scenek: kłótnia z bliską osobą, przekazanie krytyki pracownikowi, rozstanie z partnerem, wyznanie komuś miłości, itp. W tym ćwiczeniu scenka może być odegrana w parze, a trzecia osoba może być obserwatorem i przyglądać się. Po odegraniu scenek są one prezentowane na forum oraz uczestnicy opowiadają o emocjach, jakie pojawiły się w chwili grania w scence. Ćwiczenie uczy nazywania i kontrolowania emocji, wspomaga nawiązywanie relacji, ćwiczy wyobraźnię oraz umiejętność współdziałania w grupie.
Lustro
Ćwiczenie odbywa się w parach, jedna osoba ma wykonywać określone ruchy, druga, jako jej lustro, naśladować je. Po pewnym czasie uczestnicy zamieniają się rolami. Następnie na forum opowiadają o swoich emocjach, zarówno w roli pokazującego, jak i lustra. Ćwiczenie jest klasycznym przykładem modelowania.
Poznajmy się
Grupa dzielona jest na pary, jedna osoba mówi o siebie, druga jej słucha, zadaje pytania. Następnie jej zadaniem jest zrelacjonować grupie, czego dowiedziała się o drugim uczestniku. Ćwiczenie uczy aktywnego słuchania oraz wspomaga nawiązywanie relacji międzyludzkich.
Emocjonalne kalambury
Rewelacyjne ćwiczenie do zastosowania w ramach TUS praktycznie w każdej grupie wiekowej. To klasyczne kalambury, gdzie hasłami do odgadnięcia są… emocje. Zadaniem uczestników jest pokazanie innym mimicznie różnych emocji, np. radości, złości, smutku, strachu. Można również pokusić się o bardziej złożone stany emocjonalne, np. poczucie winy czy wstyd. Po zakończonym ćwiczeniu ma miejsce analiza przeżywanych emocji.
Prośba o pomoc
Ciekawe ćwiczenie, polegające na tym, że każdy uczestnik ma poprosić innego o pomoc w dowolnej sprawie, a druga osoba może się zgodzić lub nie. Po ćwiczeniu obowiązkowa analiza stanów emocjonalnych.
Trening umiejętności społecznych - zalety i wady
Jakie korzyści niesie wzięcie udziału w treningu umiejętności społecznych? Czy takie rozwiązanie ma jakieś wady? Warto je poznać. Trening umiejętności społecznych może nam przynieść wiele korzyści, w tym:
- Pozwoli lepiej poznać siebie i swoje emocje;
- Da możliwość wykształcenia wielu cennych umiejętności oraz doskonalenia tych, które już posiadamy;
- Może być ciekawym doświadczeniem osobistym;
- Może pomóc nam zyskać większą pewność siebie.
Czy TUS może nieść za sobą coś negatywnego? Z pewnością musimy pamiętać o tym, że:
- To zajęcia bardzo emocjonujące, mogą wyjść na jaw długo skrywane emocje i żale, możemy w czasie zajęć zdać sobie z sprawę z nieuświadomionych stanów emocjonalnych;
- Uczestnicy mogą różnie reagować, pojawić się może płacz lub agresja;
- Mówienie o emocjach może być początkowo trudne dla osób zalęknionych, nieśmiałych, mało pewnych siebie.
Wiesz już bardzo wiele na temat treningu umiejętności społecznych. Jeśli chcesz wziąć udział w takich warsztatach, poszukaj tych, które odbywają się niedaleko Twojego miejsca zamieszkania i poznaj siebie lepiej!
Komentarze