Zainteresowanie książkami, czytaniem i korzyściami, płynącymi z tej formy rozrywki można zaobserwować już od najmłodszych lat. Wiele kobiet w ciąży czyta swoim nienarodzonym dzieciom, inne przygodę z literaturą zaczynają dopiero po narodzinach.
Jak wybrać książki i bajki dla niemowlaka, aby były dla niego ciekawe ale i edukacyjne?
Czytanie do brzuszka i bajki dla noworodka - czy to ma sens?
Wiele kobiet zaczyna czytać książki swojemu dziecku jeszcze przed jego narodzeniem, czy to ma sens? Owszem, bowiem dziecko w łonie matki nie tylko słyszy ale i rozróżnia głosy, najbardziej głos matki. Nie rozumie jeszcze czytanej bajki, ale kojący głos mamy z pewnością wpłynie na niego pozytywnie. Podobnie sprawa ma się w przypadku noworodka, dziecka w pierwszym miesiącu życia, które dopiero adaptuje się do życia poza brzuszkiem mamy. Choć ono także nie rozumie o czym jest bajka, czytanie jej przez mamę, która dodatkowo jest blisko, staje się chwilą tak potrzebnej mu czułości.
Po ukończeniu pierwszego miesiąca życia dziecko staje się niemowlakiem i jest nim aż do swoich pierwszych urodzin. W tym czasie dziecko bardzo intensywnie się rozwija, zarówno fizycznie (opanowuje obroty, siadanie, pełzanie, stanie i chodzenie), jak również emocjonalnie i intelektualnie. Po jakie książki i bajki wtedy sięgać?
Jakie książeczki i bajki dla niemowlaka?
Gdy dziecko staje się niemowlakiem i wkracza w drugi miesiąc życia, nie spodziewajmy się od razu dużych zmian w stosunku do poprzedniego okresu. Warto jednak w tym czasie nadal czytać dziecku bajki, możemy korzystać z kontrastowych książeczek - są czarno-białe, ale właśnie tylko te dwa kolory dziecko obecnie widzi. Bajeczki powinny być krótkie, maluszek nie skupi jeszcze uwagi na długo. Mogą być w formie rymowanki lub oczywiście wymyślone. Dobrym pomysłem jest odpowiednie akcentowanie tekstu i modulowanie głosu, powinno to zaciekawić dziecko.
Dziecko w wieku 3-4 miesięcy zaczyna już coraz chętniej sięgać po zabawki i potrafi je utrzymać. W tym czasie można zainwestować w miękkie książeczki, np. materiałowe lub książeczki kąpielowe lub w twardej okładce, ale koniecznie z zaokrąglonymi rogami. Wiadomo, maluszek w tym czasie bierze wszystko do buzi, książeczka musi być bezpieczna. Maluszek może swobodnie obracać w rączkach miękkie książeczki, próbować przewracać "kartki" i przyglądać się temu, co przedstawiono na obrazkach. Książeczki kąpielowe mogą towarzyszyć nawet w wanience i z gumową kaczuszką tworzyć ulubiony zestaw do wieczornej kąpieli. W tym czasie warto podsuwać dziecko książeczki barwne o zdecydowanych kolorach, z wyrazistymi ilustracjami, np. przedstawiającymi dzieci lub zwierzątka. Zbyt skomplikowane obrazki i tak nie będą zrozumiałe dla dziecka.
Nieco późnej, w wieku 5-6 miesięcy warto kupić dziecku książeczkę dźwiękową, np. taką, która posiada okienka, które po naduszeniu uruchamiają głos lektora, który czyta fragment książeczki. Dziecko nie zrozumie jeszcze o tym jest bajeczka ale czytana z pewnością je zainteresuje. Poza tym, taka książeczka pozwoli mu ćwiczyć wykształcaną w tym czasie umiejętność: powiazanie przyczyny (naduszenie przycisku) ze skutkiem (czytana bajeczka).
Dziecko w wieku 7-8 miesięcy może już posiadać zestaw twardych, małych i lekkich książeczek, którymi może swobodnie manipulować w rączkach. Mogą to być krótkie, znane bajki, np. o czerwonym kapturku czy kocie w butach. Możemy również kupić dziecku kieszonkowe wydania wierszyków, np. utworów Jana Brzechwy czy Juliana Tuwima. Czytajmy je maluchowi i pokazujmy, co jest na obrazkach, np. "Zobacz, tu jest Czerwony Kapturek. Ona ma koszyczek i idzie do swojej babci przez las. Zobaczmy na kolejnej stronie, co wydarzyło się dalej…". Możemy również kupić książeczki z samymi obrazkami i wymyślać bajki, gdy dziecko będzie oglądało ilustracje.
Maluszek 9-10-miesięczny, który już swobodnie siedzi i nieco dłużej skupia uwagę z pewnością zainteresuje się wszystkimi, wymienionymi wyżej książeczkami. Ma również już na tyle sprawne rączki, że z zainteresowaniem będzie oglądał książeczki sensoryczne i manipulacyjne, które wymagają pewnej aktywności, np. odsłonięcia części obrazka, aby ukazało się to, co jest pod nim ukryte. Pomóż dziecku w "czytaniu" książeczki, np.: "Pokaż mi, kto schował się za okienkiem? Patrz, to kot, schował się przed Olą, która go szuka!".
Dziecko jest starsze: 11-miesieczne i roczne, które już zaczyna świadomie wypowiadać pierwsze słowa, warto również poprzez czytanie odpowiednio stymulować. Można podsuwać mu książeczki z bajeczkami, które dotyczą konkretnych tematów, np. zwierzątek na wsi. Podczas czytania, komentujmy konkretne informacje, np. "Patrz, to jest krowa. Krowa to zwierzątko, mieszka na wsi i daje mleko" - pokazujmy wtedy na krowę i powtarzajmy jej nazwę, niech dziecko dobrze ją utrwali. Po pewnym czasie wróćcie do książeczki i znów wskaż na krowę: "Pamiętasz to zwierzątko? To krowa" itp.
Wybierajmy dla dzieci książki różnorodne, dopasowane do ich wieku, płci oraz preferencji. Inwestujmy w bajeczki:
- niedługie,
- edukacyjne,
- ciekawe,
- wyposażone w interesujące ilustracje,
- treści pozbawione przemocy.
Po jakie tytuły sięgać? Warto zapoznać dziecko z Kubusiem Puchatkiem i jego przyjaciółmi, można czytać mu przygody zabawnych Muminków czy sympatycznego krecika.
Podsumowując informacje na temat bajeczek i książek: nie kupujmy niemowlakom zbiorów bajek, chyba, że sami będziemy czytać im takie bajki. Nie czytajmy jednak długich i skomplikowanych baśni bez ilustracji, dziecko chce widzieć o czym jest opowieść, najlepiej, gdyby była krótka, ciekawa, z elementami dźwiękonaśladowczymi.
Niemowlę a bajki w telewizji
Wielu rodziców zastanawia się, czy pozwolić niemowlakowi oglądać bajki w telewizji czy w sieci, czy tak wczesne zapoznanie dziecka z telewizorem lub internetem nie będzie miało negatywnych konsekwencji w przyszłości. Nie oszukujmy się, telewizja i internet były - od pewnego czasu - obecnie są i na pewno będą obecne w życiu naszym i naszych dzieci. Nawet jeśli zabronimy pociechom oglądania telewizji ono i tak prędzej czy później się z nią zetknie. Naszym zadaniem, jako rodziców i opiekunów, jest nauczyć dziecko wybierać te bajki i później filmy i programy, które są wartościowe, edukacyjne, ciekawe. Jakie bajki proponować niemowlakowi? Z pewnością wielu z nas odpowie: te, które my oglądaliśmy w dzieciństwie! I to bardzo dobre rozwiązanie. Bajki, jakie my pamiętajmy z czasów młodości były pogodne pozbawione przemocy, agresji oraz scen, które mogłyby negatywnie odbić się na psychice dziecka. Były to bajki edukacyjne, ciekawe ale i zapadające w pamięć. Warto je więc sobie przypomnieć i jednocześnie zaciekawić nimi nasze dziecko. Obejrzyjmy razem przygody Krecika, Reksia, Misia Uszatka, poszukajmy w sieci odcinków Zaczarowanego Ołówka lub Wilka i Zająca. Te śmieszne i krótkie bajeczki z pewnością przykują uwagę naszego maluszka. Stawiajmy na bajki o zwierzątkach lub z występującymi dziećmi, które mają walor edukacyjny i są interesujące. Warto przed włączeniem bajeczki dziecku samodzielnie są obejrzeć i zdecydować, czy warto, aby nasz maluszek ją obejrzał. Pamiętajmy, aby dziecko do 1 roku życia nie spędzało zbyt wiele czasu przed ekranem: jedna, krótka, maksymalnie 15-minutowa bajeczka w zupełności mu wystarczy. Do tego obowiązkowe czytanie lub przeglądanie książeczek przed snem.
Wybierając bajki dla swojego niemowlaka dokładajmy wszelkich starań, aby były one ciekawe, edukacyjne i przede wszystkim bezpieczne dla psychiki naszego maluszka.